Besin ve İlaç Allerjileri

…Sayfa 4
 
Besine bağlı eksersiz astımı olan hastaların bir kısmı sadece yemek sonrasında  (2 saat içerisinde) eksersiz yaptıklarında astım krizi geçirirler. Bunların bir kısmı da sadece belli bir besini  (kereviz, kabuklu deniz ürünü) yedikten sonra eksersiz sonrasında astım krizine girerler. Nedeni iyi açıklanamamıştır.

Fatal (ölümcül) besin anafilaksisi dakikalar ya da yemekten sonraki ilk 1-2 saat içerisinde görülebilir. Geç faz reaksiyonları da olabilir. En sık olarak yer fıstığı, fındık-ceviz, balık ve kabuklu deniz ürünleri ile oluşur. Epinefrin yaşam kurtarıcıdır.

IgE’ye bağlı olmayan besin aşırı duyarlılıkları ise başka immünolojik mekanizmalar ile gelişen besine bağlı enterokolit ve kolit, çölyak hastalığı, malabsorpsiyon sendromları, dermatitis herpetiformis, Heiner sendromu gibi değişik hastalıklardır.

Tanı: Besin reaksiyonlarının tanısında öykü önemlidir. Aynı besini alınca semptomların yinelemesi ve besini kesince iyileşmenin görülmesi hekimi tanıya yönlendirir. Bu açıdan, besin günlüğü tutma ve eliminasyon diyetleri yararlıdır. Çift kör plasebo kontrollu besin uyarısı besin allerjilerinin tanısında altın standarttır. IgE’ye bağlı reaksiyonları tanımada prick deri testleri ve radioallergosorbent test (RAST) yardımcıdır. Daha az kullanılan diğer testler bazofil histamin salınım testi, intestinal mast hücre salınım testi ve endoskopik intragastrik provokasyondur.

Tedavi ve korunma: Tedaviden çok korunma önemlidir. Reaksiyona neden olan besin ya da katkı maddesini içeren yiyeceklerden uzak durmak ve hazır besinlerin içeriklerini iyi öğrenmek, hazır besinlerin etiketlerinin okunması gerekir. IgE’ye bağlı ciddi reaksiyon gösterdiği bilinen riskli hastaların yanlarında anafilaksi durumunda kullanılmak üzere Epipen (epinefrin) taşımaları önerilmelidir.

Riskli bebeklerin korunması için mümkün olduğunca, anne sütü verilmesi, anne sütü yoksa hipoallerjenik formüllerle bebeğin beslenmesi, emziren annenin diyetinden allerjik besinlerin çıkarılması, katı besinlerin geciktirilmesi, inek sütü, yumurta akı, fındık-fıstık ile balıkların geciktirilerek bebeğe verilmesi önerilebilir. Hamilelikte diyet kısıtlamasının ise yararı yoktur. Emziren anne ve bebeğin diyet uygulaması çocukta özellikle ilk iki yılda atopik dermatit, ürtiker ve gastrointestinal hastalıklar gibi besinlere bağlı belirtileri anlamlı olarak azaltmıştır. Astım ve allerjik rinit gelişmesinde ise anlamlı bir fark görülmemiştir.

Besin allerjilerinin prognozu: Süt, yumurta, soya ve buğdaya bağlı allerjik reaksiyonlar genellikle 1-2 yaşından sonra kaybolur. Yer fıstığı, fındık, balık ve kabuklu deniz ürünlerine karşı gelişen reaksiyonlar ise uzun yıllar boyu (bazen yaşam boyu) devam eder.

BESİN KATKI MADDESİ REAKSİYONLARI 

Besin reaksiyonları son derecede farklı mekanizmalarla oluşan ve değişik semptomlara neden olabilen farklı birtakım patolojilerin ortak başlığıdır. Bu grup hastalıkların özelliği, semptomların değişik besinlerin yenmesinden sonra gelişmesidir. Ancak gerek besinlerin ve içeriklerinin çeşitliliği, gerekse de besinlerin ana yapıtaşlarının dışında da çok sayıda katkı maddesi, toksinler, hormonlar, vazoaktif aminler ve mikrobiyolojik ürünler içermesi, asıl tetik çekici etkeni belirlemede güçlük yaratmaktadır.

Bunların içerisinde katkı maddeleri özel bir yer tutmaktadır. Bu maddeler besinlerin bayatlamasını engellemek, renk vermek, lezzetini arttırmak ya da kıvamını sağlamak amacıyla besinlere katılmaktadırlar. Katkı maddelerinin bir kısmı tamamen bitkisel, çoğu ise hayvansal ya da yapay ürünlerdir. Besin teknolojisindeki gelişmeler ve değişen beslenme alışkanlıkları bugün üç binden çok besin katkı maddesinin kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.

Semptomlar

Katkı maddelerinin genelde zararlı olmamalarına ve ancak belli koşullarda, belirli miktarlarda kullanılmalarına rağmen, zaman zaman reaksiyonlara neden oldukları bilinmektedir. Bu reaksiyonlar genellikle hafif ve geçici semptomlar olmakla birlikte, bazen ölümcül reaksiyonlar olarak da karşımıza çıkabilmektedirler. Katkı maddeleriyle anafilaksi çok nadir olmakla birlikte sülfitlerle ve papainle anafilaktik reaksiyonlar bildirilmiştir. Astım, besin allerjisi ya da kronik ürtiker gibi hastalıklar katkı maddesi reaksiyonları için bazen risk oluşturan durumlardır. Monosodyum glutamat (MSG) nadiren astım atağını başlatabilmektedir. Tartrazin veya diğer azo ve non-azo boyalarının astım atağını başlattığını gösteren eski çalışmalar son yıllardaki kontrollu araştırmalarla doğrulanmamıştır. Katkı maddelerinin dikkat azlığı, davranış bozukluğu ve hiperreaktiviteye neden olduğu görüşü, bu yönde bulgular  olmasına karşın kesin olarak kanıtlanamamıştır. Katkı maddelerinin neden olduğu semptomlar çoğunlukla geçici deri belirtileri şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Aspartam,  BHA ve BHT ile izole kronik ürtiker olguları bildirilmiştir.

İlk Yayın Tarihi: 27 Ekim 2013 @ 16:18