Otizmli Çocuklar Neden Göz Teması Kuramıyorlar?

Otizmli çocuklar başkaları ile göz temasından hoşlanmadıklarından mı yoksa göz teması ile ilgilenmedikleri için mi başkaları ile göz teması kurmaktan kaçınıyorlar?

Bu otizmli çocuklarda göz temasının neden azaldığına dair uzun süredir tartışılan bir soruydu. Aynı zamanda bu soru otizme ve nasıl tedavi edileceğine dair kavrayışımız için de önemli bir sorudur. Eğer otizmli çocuklar göz temasından hoşlanmadıkları için göz teması kurmuyorlarsa, tedavileri rahatsızlıklarını azaltacak şekilde düzenlenebilir. Ancak, otizmli çocuklar için göz teması önemsiz bir ayrıntıysa, ebeveynler ve terapistler bu çocuklarda göz temasının sosyal etkileşimler için neden önemli olduğunu kavrayabilmelerinde yardımcı olabilirler.

Göz teması kurmamak otizmin ilk belirtilerinin arasındadır. Göz temasına dair değerlendirmeler de otizm taraması ve teşhis yöntemlerinin bir parçasıdır. Ancak araştırmacılar bunun altında yatan sebebi uzun zamandır araştırıyorlar. Göz temasına ilgi duyulmadığına dair olan düşünce, bir ilgisizliğin otizmin temelini oluşturduğunu ileri süren sosyal motivasyon teorisi ile de uyumludur. Fakat otizmli bireylerden elde edilen bulgulara göre ise, otizmli insanların göz temasını rahatsız edici bulduğu yönünde.

Yapılan araştırmalarda, otizm teşhisi konulmamış 38 çocuğa, bilişsel dil veya hareket anlamında gecikmeler gözüken 22 çocuğa ve otizm teşhisi konulmuş 26 çocuğa birdizi videolar izletildi. 2 yaşında olan bu çocuklar videoları izlerken, göz takip teknolojisi kullanılarak çocukların göz hareketleri kayıt altına alındı. Videonun içeriği şu şekildeydi. İlk olarak bir çan sesi ile birlikte çocukların dikkatini çekiyor ve ekranda mavi ve beyaz halkalar gösteriliyor. Ardından halkanın yerinde bir kadın çocuğun ilgisini çekecek şekilde konuşmaya başlıyor. Halka ekran üzerinde bazen konuşma yapan kadının gözlerini bazen ise ekrandaki diğer oyuncak vb. nesnelerin çevresini kaplayacak şekilde hareket ettiriliyor. Sonuç olarak görüldü ki, otizmli çocuklar halka konuşma yapan kadının gözlerine yönlendirdiğinde bakmaktan çekinmiyorlar. Bu da bize otizmli çocuklar için göz temasının rahatsız edici olmadığını açıklamaktadır.

Videonun sonuçlarına göre otizmli çocuklar normal gelişimli çocuklara oranla, konuşma yapan kadının gözlerine daha kısa süre bakma eğilimi göstermektedirler. Konuşmacı kadın duygusal konuşmalar yaptığında normal gelişimli çocuklar gözlerine daha uzun süre bakarken, otizmli çocuklar duygusal konuşmalar yapıldığında herhangi bir değişiklik göstermemekteydi.

University of Washington’dan Pediatri Doçenti Frederick Shic; Bu durum yalnızca bakış ilgisizliği olduğunu savunuyor.

Bilim insanları, otizmli tüm çocukların bu gibi bir ilgisizlik gösterip göstermediğinin öğrenilebilmesi için çok daha fazla araştırma yapılması gerektiğini söylemektedirler. Otizmli ergen ve yetişkinler ise bu konu ile alakalı göz temasının kendileri için yoğun ve tatsız bir deneyim olduğunu söylemektedirler.