Otizmli Bireyler Neden Göz Teması Kurmaktan Kaçınır?

Otizmli bireylerde sık görülen bir davranıştır, göz teması kurmaktan kaçınmak. Otizmli bireyler göz teması kurmanın kendilerini rahatsız hissettirdiğini belirtmektedir. Hatta bazıları göz temasının kendilerini ‘yaktığını’ bile düşünmektedir. Nature Scientific Reports’da yayımlanan bir araştırmada, bu davranışın gerçekleşmesinde rol oynayan beyin mekanizmalarını açıklığa kavuşturmak için çalışma yürüttüler. Otizmli bireylerin göz teması kurmaktan kaçınmasının sebebi olarak, umursamamazlık düşünülmekteydi.

Ancak araştırma sonuçları sebebin umursamamazlık değil, göz teması kurma esnasında beynin bir bölümünün aşırı aktifleşmesinden kaynaklanan aşırı uyarılması azaltmaktan kaynaklandığı tespit edildi. Bu araştırmanın anahtarı yeni doğan bebeklerde yüzlere doğal yönelmeden sorumlu olan ve duygu algısında önemli olan beynin korteks altı sisteminde yatmaktadır. Korteks altı sistem göz teması ile aktive edilebilir. Daha önceki araştırmaların sonuçlarına göre, otizmli bireyler direkt bakış ve duygusal ifadelerden ortaya çıkan etkilete karşı aşırı duyarlılar.

Önceki araştırmaların sonuçlarını daha ileriye götürerek, bilim insanları otizmli bireylerin farklı duyguları taşıyan yüz ifadelerine baktıklarında neler olduğu araştırdılar.

Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) kullanılan bu çalışmada bilim insanları otizmli bireylerin ve kontrol grubunun korteks altı sistemindeki yüz işleme bileşenlerinin aktivasyon farklılıklarını ölçtüler. Araştırmaya katılan otizmli bireyler, iki gruba ayrıldı. Hem bütün olarak yüze hem de yalnızca göz bölgesine bakılarak araştırma gerçekleştirildi.

Sonuçta yalnızca göz bölgesine bakıldığında, yüksek aktivasyon gözlemlendi. Bu durum özellikle korkutucu yüzlere ve mutlu, sinirli, nötr yüzlere bakarken tespit edildi.

Çalışmanın bulguları, otizmli bireylerde beynin uyarıcı ve inhibe edici sinyal ağları arasında bir dengesizlik olduğu hipotezini destekliyor. Beyindeiki grup  temel olarak nörotransmitter madde bulunur, bunlar uyarıcı ve inhibe edicidir. Sinapslarda bu iki farklı grup nörotransmitter madde ile sinyallerin bazıları artırılırken bazıları azaltılır. Muhtemelen çeşitli genetik ve çevresel nedenlerin sonucunda bu iki nörotransmitter madde arasında ortaya çıkabilecek bir dengesizlik, yüz algılamasında yer alan korteks altı devredeki uyarıcı sinyalleri güçlendirebilir. Bu durum, göz temasına karşı normal olmayan reaksiyonla, doğrudan bakıştan kaçınmayla ve dolayısıyla da sosyal beyindeki normal olmayan gelişmeyle sonuçlanabilir.

Otizmli bireylerin gözlere bakmaktan kaçınmasının sebebinin bulunması, bu bireylere karşı geliştirilecek davranışlar açısından oldukça önemlidir. Uygulanacak davranış terapilerinde, otizmli çocukların birilerinin gözlerine bakmaya zorlanması, aşırı anksiyeteye yol açabilir. Bunun için, bu alışkanlığı yani göz teması kurabilme alışkanlığını yavaş yavaş kazanmalarını sağlayabilecek şekilde bir yaklaşım üstesinden gelmelerine yardımcı olur.

Kanyak: www.bilimfili.com

İlk Yayın Tarihi: 23 Mart 2018 @ 12:41