Montessori Yönteminde Duyuların Eğitimi

Duyu materyalleri “güçlüklerin yalıtılması” ya da tek bir özelliğin izole edilmesi diye tanımlayabileceğimiz bir esasa dayalıdır. Böylece her materyal belirli bir özelliğin öğretilmesinde kullanılır. Örneğin tutmalı silindir bloklarında (boyutların farklılığı) öncelikle sadece genişlik (çap) ve daha sonra yükseklik ve giderek diğer boyut çeşitlilikleri öğretilir. Renk tabletlerinde renkler tümü birbiriyle aynı özelliklerde hazırlanmış tabletlerde öğretilir. Burada tek bir özellik öne çıkarılmıştır ve çocuğun dikkati sadece bu noktaya yoğunlaşır.

Materyallerin bir diğer özelliği de çalışırken hata yapılıp yapılmadığının kontrol edilebilmesidir ki, çocuk bununla asıl amacı olan “yetişkinden bağımsızlaşmaya” ulaşır. Burada karar verme yeterliliğinin ve objektif olma özelliklerinin geliştirilmesi de sağlanır.

Duyu materyalleri çocuğu onlarla severek çalışmaya motive edecek bir estetik güzelliktedir. Materyaller için seçilen renkler çocuğu çalışmaya teşvik eder. Yani materyaller çocuğu gayrete getirir ve bilhassa onun hareket etmeye olan temel ihtiyacını ve kendi başına yapma isteğini yerine getirmesini sağlar.

Kendi başına çalışma, materyalin özgür seçimi, kendine özgü tempoda çalışma biçimi çocuğun organizasyon kabiliyetini gerektirir ve geliştirir. O planlamayı, hazırlamayı, paylaşmayı, fikir edinmeyi, uzlaşmayı, uyumlu olmayı, başkaları ile birlikte çalışmayı yani kısaca kendine özgü etkili ve amaca uygun davranmayı öğrenir. Materyalin sınırlı sayıda olması (her sınıfta bir materyalden bir adet bulunur!) ve onun pedagojik amacına ve işlevlerine uygun kullanılması önemlidir. Materyallerin sınırlı sayıda bulunması çocuğun düzenli ruhunun zorlanarak karışmamasını ya da çevreden aldığı karışık duyumları düzene koymasında yardımcıdır. Bu bilhassa öğrenme ve odaklanma bozukluğu olan çocuklar için çok gereklidir.

Duyu materyallerinin kullanımında çocuğun dikkatini bir noktada odaklanmasını sağlamak pedagojik genel amaçlardandır. Dikkatin odaklanması Montessori eğitiminde çok önemlidir. Çünkü öğrenme ancak dikkatin odaklanması sonucunda gerçekleşebilir. Bu tıpkı güneş ışığının aydınlatmasına benzer. Işık bulunduğu ortamı aydınlatır, ama bir mercek altında toplanacak olursa yanma olayı ortaya çıkar.

Montessori materyalin kullanımını öğretmeyi” ders verme” olarak adlandırır. Ancak çocuk materyaller ile ilgili belli deneyimler kazandıktan sonra veya materyallere özel ilgi gösterdiği zaman derslere başlanabilir. (gelişimine uygun olduğunda!) her dersin özenli ve bütünüyle anlaşılır olması esastır. Gözlemler sonucunda öğretmen dersin ne zaman gerekli olduğunu bilir. Materyalin bulunduğu yerden çocukla beraber getirilmesi ,çocuğun materyalin yerini, taşınmasını ve uygulamadan sonra tekrar yerine kaldırılmasını öğrenmesi için önemlidir.

Bu yazı Eğitimci Emel Çakıroğlu Wilbrandt’ın yazdığı Maria Montessori Yöntemiyle Çocuk Eğitimi Sanatı adlı kitaptan derlenmiştir.

İlk Yayın Tarihi: 10 Kasım 2015 @ 15:34