Çocuk Gelişimci Kimdir ve Niçin Gereklidir?

Sevgili anne babalar,
ÇGE-DER üyesi ve Çocuk Gelişimi Uzmanı bir akademisyen olarak, Sevgili Bebek’teki ilk yazımda sizlere, “Çocuk Gelişimci kimdir ve niçin gereklidir?” sorusunun cevabını açıklamak istedim.

Günümüzde hala sıkça kullanılan ve bir hayli tartışmalı olan “Pedagog, Çocuk Psikoloğu, Çocuk Gelişimi Uzmanı, Çocuk Gelişimci” gibi unvanların altında yatan anlamları bilmenin de, ebeveynler açısından yararlı olacağı kanaatindeyim.

Türkiye’de üniversitelerin “Çocuk Gelişimi” adında lisans ve lisansüstü programları mevcuttur. Bu programlardan lisans düzeyinde en az 4 yıl, yüksek lisans düzeyinde ise en az 2 yıl, eğitim alan ve yeterliliğe erişen kişilere Çocuk Gelişimci / Çocuk Gelişimi Uzmanı unvanı verilmektedir. Bu unvanın hali hazırda faaliyette olan lise ve önlisans “Çocuk Gelişimi” programlarıyla karıştırıldığını görmekteyim. Aslında program isimlerinin aynı olması sebebiyle, unvan konusunda kafa karışıklığı yaşamanız da oldukça doğal. Fakat bir kişi, bu programlardan mezun olduğunda “yardımcı, ara eleman” olarak görev yapma yeterliliğine sahip olur ve ağırlıklı olarak yardımcı öğretmenlik yapar.

Çocuk Gelişimci ya da Çocuk Gelişimi Uzmanı ise en genel tanımıyla; tipik gelişim gösteren, özel gereksinimli, akut ve kronik hastalığı olan, korunmaya muhtaç ve gelişimsel risk altındaki 0-18 yaş grubu çocuk ve ergenlerin gelişimlerine yönelik tanı ve değerlendirme yapan, gelişimsel ve psikometrik testler kullanan ve bunların sonucuna göre gelişimsel destek programları hazırlayıp uygulayan, aile ile klinik görüşme gerçekleştiren ve çocukla ilgili her türlü konuda bilimsel araştırma yapan kişidir.

Bu tanımın biraz kafa karıştırıcı olduğunun farkındayım. Çoğu aile bu tanımı yaptıktan sonra bize, “Yani hangi durumlarda çocuğumu size getirebilirim?” sorusunu yöneltiyor. Biz de “Sadece problem durumunda değil, çocuğunuzun gelişimini sağlıklı şekilde desteklemek için de bizden danışmanlık almalısınız” diyoruz.

Siz çocuğunuza bakım veren birincil kişiler olarak, onların konuşmalarını, davranışlarını ve becerilerini elbette yakından takip ediyorsunuz; ancak çocuğunuzla aranızda kurduğunuz bağ bazen onu objektif olarak değerlendirmenizi ya da bazı farklılıkları görmenizi zorlaştırabiliyor. Farklılıktan kastettiğim, hem olumlu hem de olumsuz anlamda. Özellikle bizim toplumumuzda sıkça yapılan kıyaslamalar sebebiyle, çoğu anne, çocuğundaki bireysel farklılıkları gelişim geriliği sanıp kaygılanabiliyor; çünkü gelişim alanlarındaki Türkiye normlarını bilmiyor. Ya da bunun tam tersi çocuğunun çok iyi tablet veya bilgisayar kullanabildiğini görerek onu üstün yetenekli olarak nitelendirebiliyor.

Haliyle siz anne babalar için çocuğunuzun beklenilen gelişim sınırları içerisinde olup olmadığını anlayabilmek kolay olmayabilir. Bunun için bir çocuk gelişimi uzmanına danışmanız daha faydalı olacaktır. Çocuk Gelişimi Uzmanının size hangi konularda destek olabileceğini kısa maddeler halinde açıklamam gerekirse:

 Gebelikten başlayarak sizi bebeğinizin gelişimine yönelik bilgilendirir ve destekler.
 Doğumdan itibaren ergenlik döneminin sonuna kadar çocuğunuzun; bilişsel, dil, motor, öz bakım, sosyal ve duygusal gelişim alanlarını değerlendirir, raporlaştırır ve gelişimi takibe alır.
 Diğer mesleklerle birlikte çalışarak çocuğun ihtiyacı olan desteği uygun uzmandan alabilmesi konusunda sizleri yönlendirir.
 Değerlendirme ve tanıya bağlı olarak çocuğunuzun gereksinimlerine ilişkin hedefleri planlar ve bu doğrultuda gelişim destek programları hazırlar.
 Çocuğunuzun gelişimindeki sapmaları fark eder ve gerekli erken müdahale programını başlatır.
 Çocuğunuzun davranış problemlerinin çözümü konusunda size yol gösterir.
 Hastanede yatan, tedavi altında olan çocuğunuz için tedavi süreci boyunca gelişimini destekleyici uyum çalışmaları yürütür.
 Çocuğunuzun özel ilgi ve yeteneklerinin, öğrenme becerilerinin, erken tespit edilmesi
konusunda ve varsa üstün yeteneklilik / özel öğrenme güçlüğü vb. durumlarında rehberlik
eder.

Şimdi birçoğunuzun aklından şu sorunun geçtiğini duyar gibiyim: “Bunlar zaten pedagogların ve çocuk psikologlarının yaptığı şeyler değil mi?”.

Öncelikle bazı kavramların tanımlanması ve açığa kavuşturulması gerektiği kanısındayım. Her ne kadar devlet atamalarında böyle bir unvan kategorisi olsa da “Pedagog” unvanı ülkemizde doğru
kullanılmıyor. Şu an Türkiye’de pedagoji alanında eğitim veren bir lisans ya da lisansüstü programı yok. Dolayısı ile bir kişinin “Pedagog” unvanını kullanması için ya 1980’li yıllardan önce Pedagoji bölümünden mezun olması gerekir ya da yurtdışından bu unvanı veren bir eğitim almış olması gerekir.

Sizlere, bu etikete güvenerek gittiğiniz kişilerin neye dayanarak bu unvanı kullandığını sorgulamanızı tavsiye ediyorum. Kaldı ki gerçekten bir “”Pedagog” unvanı veriliyor olsa bile bu, o kişinin “Çocuk Eğitimcisi” kimliğinden öteye gidemeyeceğini gösterir; zira yurtdışında verilmekte olan pedagoji eğitimi tamamen “Çocuk Eğitimi” alanına yöneliktir.

“Çocuk Psikoloğu” konusuna gelirsek; psikoloji lisans programlarından mezun olan kişiler “Genel Psikoloji” alanında eğitim alarak mezun olurlar. Yani çocuk konusunda özel bir eğitim almazlar. Mezuniyetlerinden sonra çeşitli eğitim ve sertifikalar alarak uzmanlıklarını çocuk alanı ile sınırlandırabilirler. Yalnız; çocuk gelişimi alanında uzmanlaşabilmek için bebek ve çocuk gelişiminin yanı sıra nöroloji, pediatri, biyoloji ve özel eğitim alanlarında da akademik bilgi ve uygulama tecrübesine sahip olmak gerekir. Psikologlar ancak gelişim psikolojisi alanında yüksek lisans yapıp uzmanlaştıktan sonra çocukla çalışabilirler. Bu doğrultuda unvanları yine “Uzman Gelişim Psikologu” olarak geçer ve çalışmalarını kendi istekleri doğrultusunda çocuk alanı ile çerçevelendirerek devam ederler – Bunu hem çocuk gelişimi hem de psikoloji alanında eğitim almış biri olarak söylüyorum-.

Son dönemde yaygınlaşan “klinik psikolog eşittir çocuk gelişimi uzmanı” yanlışının da altını çizmek istiyorum. Uzman Klinik Psikoloğunun işi psikopatolojidir, kesinlikle gelişim değildir. Çocuk Gelişimi Uzmanı, diğer tüm meslek grubuyla olduğu gibi Klinik Psikologlarla da birlikte çalışır ve gerekli gördüğü zaman sizleri ilgili meslek elemanına yönlendirerek uygun desteği almanızı sağlar.

Bu yazının sizler için yol gösterici olacağını ümit ederek, çocuğunuzu doğru uzmana götürmenizin ne kadar önemli olduğununn bir kez daha altını çizmek istiyorum. Bebeklik ve çocukluk dönemleri, yaşamın büyük bir kısmını etkileyen önemli dönemlerdir ve bu dönemlerde alacağınız sağlıklı danışmanlık, önce çocuğunuzun sonra sizin gelişiminizi, ardından da içinde bulunduğumuz toplumun iyi olma halini destekleyecektir.

Bilinçli hareket etmeniz dileklerimle…
Ezgi Yıldırım
ÇGE-DER İstanbul Şube Üyesi

İlk Yayın Tarihi: 13 Temmuz 2016 @ 12:40