Bebeklerin Konuşmayı Öğrenmesinde Yardımcı Olacak Tavsiyeler

Bu makale, dil gelişimine kısa bir giriş yapmakta ve 2 yaşına kadar olan çocuklara yönelik dil gelişimi için bir kaç basit etkinlik önerisi içermektedir.

Bebeklerin konuşma becerisi, doğumdan sonra sesleri daha net duyması ile başlayan bir süreçtir. 2 yaşına gelene dek çoğu bebeğin kelime haznesi, ihtiyaçlarını ve isteklerini dile getirebilecek ve yetişkinler ile temel düzeyde iletişim kurabilecek kadar gelişmiş olur. Bu sürecin nasıl geliştiğini ve bebeğinizin iletişim yeteneğinin gelişimi için ne gibi teşvik edici yöntemler uygulayabileceğinizi inceleyelim.

Öncelikle bilinmelidir ki, konuşma ve iletişim becerilerinin gelişimini desteklemek için doğumundan itibaren ona çeşitli kitaplar okumanız çok önemlidir. gün içinde kısa zaman aralıklarında sessiz bir ortamda ve akşamları yatağa yattığında düzenli kitap okuma rütinleri oluşturabilirsiniz. Kendi yaş aralığına uygun olarak aynı kitabı birden fazla kez okuyabilirsiniz, bebeğiniz sıkılmayacak aksine daha da hoşlanacaktır. Kitapları okurken mimikler ve seslendirmeler yapmanız taklit becerilerinin gelişimini hızlandıracak ve doğal olarak konuşma becerilerinin daha hızlı gelişmesini sağlayacaktır.

Doğumdan 3 Ay’a Kadar

Bebeğinizin doğumundan 3. ayına kadar çoğunlukla etrafındaki sesleri dinler. Aynı zamanda bu duyduğu sesleri de taklit etmeye çalışır.

Bu dönemde, bebeğinize şarkılar söyleyebilirsiniz, hatta doğumdan önce dahi söyleyebilirsiniz. Doğumdan önce de duyma yetisi olan bebeğiniz, sizin sesinizi anne karnında da duyacaktır.

Bebeğiniz ile sık sık konuşun, onun anlamayacağını düşünseniz bile. Sadece onunla ilgili konularda değil, yalnızken başka konular hakkında da konuşun. örneğin kitap okuyorsanız şaşırdığınız ya da ilginizi çeken şeyleri ona okuyun ya da televizyon izliyorsanız ilginizi çeken bir olayı sesli şekilde dile getirin.

günün belli zamanlarında tüm ses kaynaklarından (Tv, müzik, çamaşır makinesi vs.) arının. Sessiz bir ortamda birlikte vakit geçirmeyi ihmal etmeyin.

3. Ay’dan 6. Ay’a Kadar

Bebeğiniz bu dönemde insanların nasıl iletişim kurduğuna dikkat kesilir. Komşularınız, arkadaşlarınız ya da aile bireyleriniz yanınızdayken eğer uyumuyorsa sizleri görebileceği bir konumda olması, sizleri daha kolay inceleyebilmesini sağlayacaktır.

Bu dönemde, bebeğiniz ile iletişim kurarken sık sık göz teması kurun.

Bebeğinizin taklit ettiği sesleri siz de taklit ederek ona eşlik edin.

Eğer sizin kelimelerinizi taklit etmeye çalıştığını farkederseniz, kelimeleri tekrar tekrar söyleyin ve mimiklerinizle onu teşvik edin.

6. Ay’dan 9. Ay’a Kadar

Bebeğiniz artık insanların ifadelerini çok daha rahat anlayabilir durumdadır. Mutlu ifadeler takınarak onunla iletişim kurmanız ve teşvik etmeniz bu dönemde çok önemlidir. “Ba-ba”, “Ma-ma” ya da “Da-da” gibi keskin sesler çıkarma ihtimali yüksektir. “Ba-ba” seslerini ebeveynine ithafen söylemiyor olması olasıdır, çünkü farklı ülkelerde yaşayan bebekler de benzer sesleri çıkartmaktadır.

Bu yaş aralığında, bebeğinizle kelime oyunları oynayabilirsiniz, ritmik el hareketleri ile kelimeleri hece hece söyleyebilirsiniz mesela.

Konuşmalarınıza nesneleri de eklemek faydalı olacaktır. Örneğin oyuncak bir ayı, ya da bir meyve elinizde iken, onun hakkında soru cümleleri içeren yorumlarda bulunabilirsiniz. (Ne kadar tüylü bir ayı değil mi?, Ne kadar yuvarlak bir elma değil mi? vs. gibi…)

Ona başka konularda da sorular sormanız bebeğinizi teşvik edecektir. (Oyuncak ayıyı nereye koymuştuk?, Mama ister misin? vs. gibi…)

9. Aydan 12. Ay’a Kadar

Bu yaş aralğındaki bebekler denilen kelimeleri anlayabilirler. “Hayır”, “Evet” gibi basit komutlara tepki verir. Birisi “Anne nerede?” dediğinde annesini işaret edebilir.

Bir şeyleri işaret ederek değişik sesler çıkartabilir, yani vücut dili ile sizinle iletişim kurmaya başlayacaktır.

“Bay bay” kelimesi ile birlikte elini sallamayı öğrenebilir. Müzik eşliğinde minik dans figürleri sergileyebilir.

Sizinle oyun oynamak istediğinde size oyuncağını uzatarak verebilir. İşaretler ve hareketler onun temel düzeyde iletişim kurma biçimidir şimdilik.

12. Ay’dan 15.Ay’a Kadar

Bebekler genellikle bu dönemde kelimeleri telaffuz etmeye başlayabilirler. “R”, “T”, “K” gibi bazı zor harfleri çıkartmakta zorlanmaları gayet doğaldır. Belli nesneler için kendi kelimelerini seçerek kullanıyor olması da gayet doğaldır, örneğin meyve suyu için “juju”, su için “bbrrrr” gibi kelimeleri tercih edebilir.

Bu dönemde daha çok nesneleri tanıtmanız çok iyi olacaktır. Örneğin bardak, bez, tabak, çatal gibi nesneleri sürekli olarak tekrar etmeniz, bebeğinizin doğru telaffuzları ile nesneleri öğrenmesini hızlandıracaktır.

Okuduğunuz kitaplardaki resimler hakkında bebeğinize sorular sormayı ihmal etmeyin. Parmağı ile işaret ederek bir şeyler anlatmaya çalıştığında önce onu dinleyin sonra ne demek istediğini tahin ederek düzgün cümleler ile ona tekrar edin.

Çocuğunuz belli nesnelere isim taktığında siz de onun taktığı ismi taklit edin ve ardından nesnenin ismini doğru şekilde söyleyin. Ayrıca bunları yaparken mutlu bir şekilde el çırpmanız ve gülümsemeniz çok önemlidir. Mimikleriniz onu teşvik edecektir.

Ona seçenekler sunarak birini seçmesini isteyin. Örneğin süt mü istersin yoksa meyve suyumu mu? gibi. (Bugün hangi önlüğünü takalım, kırmızı mı mavi mi?, Hangi çorabı giymek istersin, yeşil mi turuncu mu? vs gibi…)

Bebeğinizin isimlendirdiği nesneleri açıklayıcı kelimeler ile betimleyin. Örneğin bir top’u göstererek bir şeyler söylüyorsa; “Evet bu top, senin kırmızı büyük resimli bir topun” gibi…

Oyuncakları da oyuna dahil ederek oyuncaklarla da iletişim kurun. (Ayıcık da bizimle oynamak istiyormuş, o da katılsın mı? vs. gibi…)

15. Ay’dan 24. Ay’a Kadar

Bu dönemde bebekler öğrendikleri kelimeler ile sıralı cümleler kurabilirler. Eve gelen misafirler ile iletişim kurmaya çalışabilirler. Özellikle yaş olarak küçük olan çocuklarla ile oyun oynamak için işaret vücut dillerinin yanında kelimeleri de kullanarak iletişim kurmaları çok olasıdır.

Ona sorular sorarak vücudundaki organları öğrenmesini sağlayabilirsiniz. Örneğin “Burnun nerede?” gibi…

Oyuncaklarını onun yanında saklayarak, oyuncağın nerede olduğunu söylemesi konusunda onu teşvik edebilirsiniz.

Eve gelen misafirler ile ve aile bireyleri ile sık sık konuşması yönünde onu teşvik edebilirsiniz.

Evcilik oyunları gibi taklit oyunları iletişim yeteneklerinin gelişmesini etkileyecektir.

Renkler ve sayıları rahatlıkla öğrenebilir. Soru-Cevap ilişkisi kurarak öğrendiği kelimelerin sayısı arttırabilirsiniz.

Bu dönemde bebeğinize daha komplike kitaplar okuyabilirsiniz. Kitaplarda bulunan resimler ile hikayenin ilerleyişi hakkında sorular sorabilir, onun fikirlerini alarak onu teşvik edebilirsiniz.

Cevabı evet ya da hayır olmayan daha komplike sorular sorarak onu cesaretlendirebilirsiniz.

Çocuğunuzun erken dönemlerde olduğu gibi sonrasında da sessiz zaman aralıklarına ihtiyacı vardır. Gün içinde muhakkak çevre seslerden arındırılmış zaman aralıkları olmasını sağlamalısınız.

Okuduğunuz kitapları tekrar okurken onun hatırlayıp hatırlamadığını test edebilir, eğer hatırlıyorsa ondan anlatmasını isteyebilirsiniz.

Kaynak: Helping Your Baby Learn to Talk, by C.E. Morrisset Huebner and P. Lines, 1994, Washington, DC: U.S. Department of Education, Office of Educational Research and Improvement.

İlk Yayın Tarihi: 13 Mayıs 2018 @ 22:10