Sevgili Bebek Zeka Kartları ve Bebek Beyin Gelişimi

Bundan yaklaşık 7 yıl önce mezun olduğum lisenin eğitim vakfı İstanbul Erkek Lisesi Eğitim Vakfı ( IELEV ) ile yollarım kesişti ve benden erken eğitim ile ilgili bir proje çalışması yapmam talep edildi. Yaklaşık 7-8 ay süren o çalışma sürecinde ilk kez doğumdan itibaren bebek beyninde nörolojik bazlı gelişmenin nasıl olduğunu araştırarak, okuyup öğrenme fırsatım oldu.

O süreç içinde öğrendiklerim beni inanılmaz etkiledi.

Bebek beyni anne rahminde 4 ~ 5. aylar içinde nöron (sinir hücreleri) ve sinaps ( nöronlar arası iletişim bağları) oluşumunu tamamlıyor ve nörolojik öğrenme böylece başlıyordu ve bu öğrenme ilk yıllarda yetişkin beyninden çok farklı biçimde gerçekleşmekteydi. Bu nedenle de “henüz erken, bebek ne anlayacak?” yaklaşımı tamamen yanlıştı, çünkü bebeklerin öğrenmesi yetişkin öğrenmesi gibi parçadan tüme giderek, sebep sonuç ilişkisi kurarak “anlayarak” gerçekleşmiyordu. Bebek öğrenmesi olarak adlandırılan nörolojik öğrenme, bebeğin doğum anından itibaren her olgunun çok duyulu biçimde sadece beyne kodlanmasından ibaretti.

Bu biçimde bebek beyni, yaşamın ilk yıllarında çok duyulu kodlanmaktadır. (görerek, işiterek, dokunarak, koklayarak ve tat alarak).

Zengin uyaranlarla dolu bir çevrede geçirilen ilk yıllarda beyne yüklenen imgeler ne kadar geniş kapsamlıysa, ileride beyin tarafından eşleştirme ve çağrışım yaptırmaya dolayısıyla algıyı tetiklemek üzere kullanılabilecek örüntü miktarı da o kadar fazla olabilmektedir.

Örneklersek; çocuğunuza, nehir, ova, kanyon gibi görselleri tanıttığınızı ve bunların da beyinde görsel ve işitsel depolandığını varsayın. Çocuğunuz ileride öğretim hayatında coğrafya dersinde bu depolanmış örüntülerle yeni gördüğü, işittiği coğrafi imgeler arasında bilinçaltında derhal bir benzerlik yaratarak eşleştirme yapmaya yöneleceğinden belli bir aşinalık hissedecek ve algısı tetiklenerek konuya odaklanması ve buna bağlı çabuk öğrenebilmesi mümkün olabilecektir.

Yapılan nörobilim araştırmaları, insan yavrusunun öncelikle görebildiği, işitebildiği, koklayabildiği, tadabildiği ve dokunabildiği her nesneyi ve her olguyu beynine yüklediğini ispatlamıştır, çünkü beynin temel görevi olan hayatta kalabilme işlevi için, duyularımızla algılanan her deneyim öncelikle kayıt altına alınmalıdır. Bu kayıtlar aracılığı ile beyin yaşamın ilk yıllarında kendine yaşadığı çevreden aldığı verilere uyumlu bir dünya resmi oluşturmaktadır.

4 yaş civarında insan beyni tüm depoladığı kayıtları sık kullanılanlar kayıtlar (sürekli tekrarlar nedeniyle, beynin hayatta kalma işlevi ile ilişkilendirmiş olduğu kayıtlar) ve gereksizler (sürekli tekrarlarla pekiştirme yapılmamış kayıtlar) olarak ikiye ayırmakta ve sık kullanılmayan bu sinaptik bağlantılar örneğin bebeğinizin yalnızca iki üç kez gördüğü Ayşe teyzenin yüzü veya yalnızca bir kaç kez gidilen bir mekana ait kayıtlar budanırken; sık kullanılan, çok duyulu kodlanmış kayıtlar kalıcı öğrenme olarak beyinde yerlerini sağlamlaştırırlar.

İşte bu ilk budanma sürecinden sağlam bir biçimde beyne kodlanmış bilgileri veya başka bir deyişle kalıcı öğrenme örüntülerini insanoğlu hayatı boyunca ilk kez karşılaştığı her yeni bilgi veya deneyimde, daha önce beynine kodlanmış örüntülerle bir ilişki kurdurabildiğinde, belli bir aşinalık ve tanıdıklık hissi yaratılmasına olanak tanımaktadır. Bu ise algı açıklığı oluşturmakta ve çabuk öğrenmeyi tetiklemektedir.

Sevgili Bebek olarak bizim tüm ebeveynlere vermek istediğimiz mesaj “Ne kadar erken o kadar kolay” olgusudur. Atalarımız boşuna “Ağaç yaşken eğilir” dememişler. Doğumdan itibaren başlayan 4-5 yıllık süreçte atılacak doğru adımlar çocuklarınız için hayat boyu kullanabilecekleri eşsiz kişilik özellikleri sağlayabilecek niteliktedir.

Bu özellikler nedir diye irdeleyecek olursak yüksek bir merak dürtüsü ve öğrenme iştahı buna bağlı sorgulama yetisi yanı sıra eşsiz bir hayal gücü ve zihinde canlandırma becerisi diyebiliriz. Ayrıca Zeka Kartları ile yapılan sunumlar bebeklerin dikkati odaklayabilme ve yaşıtlarına oranla sözcük dağarcığını geliştirebilme becerilerine de katkı sağlamaktadır.

Zeka Kartları ile yapılacak çalışmaların olmazsa olmaz olan en önemli püf noktası ise koşulsuz bir sevgi ile mutlu keyifli sunumlardır, çünkü bebekler keyfin ve oyun formatının olmadığı hiçbir şeyi sağlıklı anlamda öğrenemezler.

Asla unutmayınız ki, bebek için ebeveyn veya bakım veren her zaman baş rol oyuncusu ve diğer tüm öğeler ise destekleyici unsurlardır ve sevginin ilginin olmadığı ortamda ne yaparsanız yapın her şey silinip solmaya mahkumdur. 

İlk Yayın Tarihi: 17 Mayıs 2017 @ 23:41