Düşünme Sandalyesi Çocuklar İçin Ne Anlama Geliyor?

Çocukların eğitimi söz konusu olduğunda, hem geleneksel hem de modern yöntemler kullanılabiliyor. Bazı anne babalar geleneksel yöntemleri tercih ediyor, bazıları modern yöntemleri, bazıları da klasik ve modern yöntemleri sentezleyerek kullanmayı tercih ediyor.

Özellikle sosyal medyanın günlük hayatta sıkça kullanılmasıyla birlikte, anne babalar çocukları ile ilgili birçok bilgiyi sosyal medyadan takip etmeyi de tercih edebiliyor.

Durum böyle olunca da farklı bilgilere erişiyorlar ve haklı olarak kafaları karışabiliyor.

Kafa karışıklığına yol açan bilgilerden bir tanesi de “Düşünme Sandalyesi” yöntemi. Bu yöntemi sıklıkla duyar olduk. Bu yöntemin kullanım şekli nedir?

Çocuk, anne babası tarafından onaylanmayan bir davranış yaptığı zaman, anne babası tarafından kaç yaşında ise o kadar süre sandalyede oturması isteniyor. Çocuk bu yaptırıma karşılık verdiğinde ve reddettiğinde ise, anne babası tarafından yaşı ölçüsünde belirlenen sürede sandalyede oturması için zorlanıyor. Oturma süresi içinde çocuğa “Buraya otur ve yaptığın davranışı düşün, oturma süren bittikten sonra da benden özür dile” şeklinde bir açıklama yapılıyor.

Peki anne babası tarafından düşünme sandalyesine bu şekilde oturtulan çocuk ne hisseder:

• Çocuk ağlama, bağırma gibi öfke içeren bir davranış sonrasında böyle bir yaptırım ile karşılaştığında, öfkesi azalmaz, daha da artabilir
• Öfkesi hem anne babasına hem de kendine yönelir ve bu nedenle de hem kendine hem de onlara fiziksel zarar vermeye çalışabilir.
• Çocuğun anne babasından dilediği özür, zorla ve istemeyerek dilenmiş bir özür olduğu için, çocuk açısından bir bağlayıcılığı yoktur. Bu nedenledir ki, çocuk düşünme sandalyesinden kalkıp anne babasından özür diledikten kısa bir süre benzer olumsuz davranışı tekrarlar.
• Çocuklarda davranış değişikliği oluşturabilmek zorlayarak değil, isteyerek olur. Çocuğa doğru ve yanlış davranışlar anlatılır, bu konuda ona sağlıklı model olunursa daha kolay ve kalıcı öğrenir.
• Çocuklar düşünme sandalyesi yöntemi ile kısa vadede olumlu davranış kazanmış gibi görünse de, ilk fırsatta bu davranışı yine olumsuza dönmeye başlayacaktır.
• Düşünme sandalyesi yönteminin çocuk üzerinde kullanıldığı sırada ortamda başka çocukların (arkadaş, kardeş) ya da yetişkinlerin olması ve çocuğu bu şekilde görmeleri, çocuğun benlik algısına da zarar verebilir.

Düşünme sandalyesi tekniği yerine hangi yöntem kullanılmalıdır:

• Çocuğun yaptığı olumsuz davranış ile ilgili tek başına sağlıklı bir çıkarım yapabilmesi özellikle okul öncesi dönmede pek mümkün değildir. Çünkü bu, ileri derecede sebep sonuç ilişkisi kurma ve muhakeme yeteneği gerektirir ki, okul öncesinde çocuklarda bu özelikle henüz gelişme evresindedir.
• Bu nedenle “Otur ve yaptığın davranışı düşün” yönergesi yerine “Gel beraber bir düşünelim, başka bir arkadaşın sana vursaydı sen ne hissederdin” şeklinde bir yönerge çocuğun yaptığı davranışı ve etkilerini anlaması açısından daha açıklayıcı olacaktır.
• Anne, baba ve çocuk arasında bebeklik döneminden itibaren sağlıklı ve açık uçlu bir iletişimin oluşturulması da çok önemlidir.
• Evin kuralları olmalı ve çocuk bu kurallar ile ilgili anne babası tarafından bilgilendirilmelidir. Ama çocuk şunu da bilmelidir ki, birlikte yaşanılan bu ortamda kurallara uyması gereken tek kişi çocuk değildir, anne babanın da ev içinde uyması gereken kurallar ve sorumlulukları vardır.
• Özellikle 4 yaş ile birlikte çocuklarda başlayan adalet duygusunun altında yatan inatçılık ve karşı gelme davranışının sebebi de budur aslında.
• Anne baba arasında tutarlılık olması da çocukların davranışları üzerinde oldukça etkilidir.

Çocuk Gelişim Uzm. ve Aile Danışmanı Emine Ergün