Çocukları Ekrandan Uzak Tutma Tavsiyesi Değişiyor mu?

Uzun süredir ebeveynlerin aklı, dijital medya platformlarının çocuk gelişimindeki etkisi hakkında oldukça karışık. Amerikan Pediyatri Derneği, yapılan araştırmalar doğrultusunda 1999 yılından beri, 0-2 yaş arası çocukların kesinlikle ekranla karşılaşmaması gerektiğini belirtiyor.

Uzmanlar da, bu temele dayanarak, gerçek etkileşimin önemine vurgu yaparak aileleri, çocuklarını gelişimlerinin ilk yıllarında ekrandan uzak durmaları konusunda ciddiyetle uyarıyor. Ancak çok yakın zamanda Amerikan Pediyatri Derneği, ekran ve çocuk gelişimi ilişkisine dair tavsiyesinde önemli bir revizyon yaptı. 

Revizyonda ekranın kendisinden çok, çocuk ekrana maruz kaldığı sırada yanında ona rehberlik eden bir büyüğün olup olmamasının önemine vurgu yapılıyor. Yeni tavsiyede, eğer bir yetişkin, çocuk için ekrandakileri açıklıyor, adeta resimli bir kitabı birlikte okur gibi yardımcı oluyorsa fayda sağlanabileceği söyleniyor. 

Tavsiyedeki bu değişiklik biraz kafa karıştırıcı ve önceki tavsiyeleri boşa çıkarıyor gibi gözükse de, aslında uzmanların uzun süredir zaten bildiği gerçek etkileşimin önemi vurgusundan öte bir şey değil. Amerikan Pediyatri Derneği, hala 18 ayın altındaki çocuklar için her ne koşulda olursa olsun ekrandan uzak durulması gerektiğini belirtiyor.  Bu yaş grubu için sadece ‘facetime’ gibi canlı görüşmelerin, gerçek etkileşimin gelişimsel fonksiyonunu yerine getiremese de duygusal paylaşım potansiyeli bakımından bazı küçük katkılar sağlayabileceği söyleniyor. 

18-24 aya arası çocuklar için ise, çok az sayıda araştırma, sadece ve sadece ebeveyn doğru şekilde rehberlik edebiliyorsa, yani ekranı birlikte seyrediyor, çocuk için yerinde ve bağlantılı açıklamalar kuruyorsa ekrandan kelime öğrenmenin mümkün olabileceğini göstermiş. 

İşin özeti, bu kadar erken yaşta çocuklar ekranla karşılaştırılacaksa, birlikte resimli bir kitabı inceliyor, çocuğun ilgisi ve ritmi doğrultusunda ona okuyor gibi davranmalıyız. 

Buna ek olarak araştırmaların büyük çoğunluğu hala erken yaşlarda tek başına ekrana maruz kalma ve dil gelişimi arasında negatif bir ilişki olduğunu tutarlılıkla göstermeye devam ediyor. Dil gelişimi gerilikleri fazla TV izleyen ve TV izlemeye erken başlayan çocuklarda daha yaygın. Tüm bu araştırmaların ortak sonucu, eğer çocukla kurulan gerçek etkileşimin yerini, yani aynı anda aynı duruma ilgi gösterip sözel ve duygusal paylaşımda bulunduğumuz anların yerini, tek başına ekrana bakma alıyorsa gelişim gerilikleriyle karşılaşmamız oldukça normal.

2-5 yaş arası okul öncesi çocuklarının ise ekranda öğrendiklerini gerçek yaşama transfer etme becerisinin çok daha yüksek olduğu biliniyor. Özellikle okuma-yazma, matematik gibi akademik beceriler ile sosyo-duygusal beceri ve olumlu davranışların bu yaş grubunda ekrandan öğrenilebileceği gösterilmiş. 

Ancak bu noktada araştırmalar, dijital platformların eğitici olabilmesi için oldukça yüksek standartların yakalanması gerektiğini vurguluyor. Örneğin, Apple Store’da “eğitim” başlığında yer alan yaklaşık yüz binden fazla aplikasyonun çok azı eğitici kazanımları sağlayacak standartları yakalayabiliyor. Bu bağlamda, araştırmalarla etkinliği kanıtlanmış içerik olarak Susam Sokağı Serisi ve PBS yayınları özellikle tavsiye ediliyor. 

2-5 yaş arası çocuklar için de günde 1 saatten fazla ekran karşısında olmaları önerilmiyor ve daha küçükler gibi bu yaş grubunda da ebeveynle birlikte izlenmesi gerektiği vurgulanıyor. 

Sinem Olcay Kademoğlu / Uzman Psikolog (Aile ve Çocuk Gelişimi)

www.istanbulparentingclass.com

İlk Yayın Tarihi: 7 Mart 2017 @ 23:11