Çocuklara Ölüm gibi Trajik Olayları Anlatmak

Çocuklara Ölümü Açıklamak

Ölüm, yaşamımızda kabullenilmesi en zor olaylardan birisidir. Ölümü açıklamak ise, belki de çocuklarımıza anlatmakta en çok zorlandığımız konuların başında gelir. Lakin kayıplara uyum sağlamak, ölümle yüzleşmek ve bunu kabullenmek, yaşama sevincini devam ettirebilmek, insanı olgunlaştırır ve büyütür.

Aslında 2 yaşından itibaren her çocuk, anlayabildiği ölçüde ölümün farkındadır. Çevresindeki bitkilerin, hayvanların ve çeşitli canlıların öldüklerini görürler. Televizyonda veya kendi aramızda konuşurken her ne kadar onları sakınıp tedbir alsak da ölümü işitirler. Genellikle erkek çocuklar; savaş arabaları, tabanca, sapan gibi öldürmeyi, can yakmayı konu alan oyuncaklarla oynayarak ölüm cümlesini gün içerisinde kullanabilirler. Fakat bir aile bireyi veya yakın çevremizdeki bir dostumuz, akrabamız öldüğünde bu konuyu küçük çocuğumuza anlatmak çevresinde deneyimlediği onca olaya rağmen çok zordur.

Ölüm hakkında çocuğuyla konuşmak durumunda kalan ebeveyn sade ve açık bir dille konuşmalı, söylediklerinin anlaşıldığından emin olmadan ilerlememelidir. 2-4 yaş aralığındaki bir çocuk için ölüm, her zaman gördüğü kişinin artık yanında olmaması olarak algılanır. Bu yüzden her ne kadar çocuğumuza durumu açıklasak da zaman zaman “Peki ne zaman gelecek?”, “Artık beni sevmediği için mi yanımızda değil?” veya “Birisi öldüğü zaman neden diğer insanlar ağlıyor?”  gibi yetişkinlerin bile gözlerini yaşartabilecek sorularla karşılaşabiliriz. Bu yüzden ölüm hakkında konuşmanın ne denli zor olduğunu,  bu konuşma için kişinin kendi içinde uygun olup olmadığını düşünmesi ve kendini bu konuşmaya hazırlaması gereklidir.

Çocuklara ölüm haberi nasıl verilir?

Olanları açıklamak için bir arkadaşınızdan veya akrabanızdan yardım almak yerine çocuğunuzla siz konuşmalısınız. Sakin olmanız ve çocuğunuzun sorularına dürüst bir şekilde cevap vermeniz gerekir.

Çocuğunuza “Gitti”, “Artık bizimle olmayacak” veya “Gökyüzünde”, “Uykuya daldı” gibi dolaylı ve çocuğunuzun aklını karıştıracak, anlamasını güçleştirecek ifadeler kullanmamalısınız. Özellikle uykuya daldığını söylemeniz, bir gün kendisinin de uykuya dalıp uyanamayacağını düşünmesine neden olabilir ve uykudan korkmasına, uyumayı reddetmesine kadar yol açabilir. Yada çocuğunuz, sizin uyuduğunuzda tekrar uyanamamanızdan korkabilir, ölen kişinin bir süre uyuduktan sonra tekrar uyanacağını düşünebilir. Bu yüzden çocuğunuza açık bir dille kişinin öldüğünü, artık yanınızda olamayacağını belirtmelisiniz. Ölüm sebebi olarak “Kalbi durdu”, “Çok hastaydı” gibi anlayabileceği ifadeler kullanmalısınız.

Çocuğunuza basit bir dille gerçekleri açıklamalı ve ardından onun sorularını cevaplamalısınız. Sorduğu sorulara açık bir dille fakat çok da ayrıntıya girmeden cevap vermeniz gerekir. Çocuğunuz size veya çevresindekilere sorduğu soruları tekrar tekrar sorabilir, bunun için endişelenmeniz gerekmez. Çocuk kendini güvende hissedene kadar bu soruları yineleyebilir.

En nihayetinde yaşamınızın eski düzenine tekrar gireceği, örneğin kreşine döneceği konusunda çocuğunuza güvence vermelisiniz. Çocuğunuzun kendini güvende hissetmesi için birlikte geçirdiğiniz zamana özen göstermeniz, daha çok birlikte vakit geçirmeniz gerekir.

Çocuğunuza başına tekrar bu tür olayların gelmeyeceği konusunda güvence vermemelisiniz. Olaya gerçekçi yaklaşmanız gereklidir, çocuğunuzun korkularını bastırmak adına yanlış bilgiler vermemeniz gerekir.

Françoise Dalto gibi bazı uzman psikanalistler ise, çocuğun sorularının ardındaki endişeyi anlamaya çalışıp (Örneğin sevdiği kişiden ayrı kalması gibi) ona göre cevaplar vermek yerine, çocuğun bu tür sorularına doğrudan cevap vermeyi öneriyorlar. “İnsan yaşamayı bitirdiğinde ölür” diye cevap vermenin doğru olduğunu savunuyorlar. Bu oldukça basit ve şaşırtmacalı bir cevap gibi gözükebilir fakat bu cevabın çocuklara iyi geldiğini söylüyorlar. Çocuk “Peki insan yaşamının bittiğini nasıl anlayacak” gibi bir soru sorarsa, “Ölecek kişi bunu kalbinde hisseder, tıpkı doğacak kişinin bunu hissettiği gibi. Sen belki doğmadan önce korkuyordun, fakat bak şimdi buradasın. Ölmeden önce de bu böyledir” diyerek çocuğa ölümü doğumla benzeştirerek açıklamanın doğru olduğunu söylüyorlar.

Eğer çabalarınıza rağmen çocuğunuzun bu travmayı atlatamayacağından endişe duyuyorsanız bir çocuk psikiyatristine danışmanız sizin için yararlı olabilir.

İlk Yayın Tarihi: 2 Nisan 2016 @ 20:02