Çölyak (Celiac) Hastalığı

Ülkemizde çölyak hastalığı olarak bilinen Celiac hastalığı, oldukça sık görülmesine rağmen, bilgi sahibi olan kişi sayısı bir o kadar az. Türkiye’de her 150 kişiden 1’sinin çölyak hastası olduğu bilinmektedir.

Eğer anne ve babalar bu hastalığın belirtilerini biliyorlarsa, evde kendi kendileri tespit etmeleri kolaydır. Ancak hastalık hakkında bilgi sahibi olmayan anneler genellikle “ Ne kadar yerse yesin büyümüyor”, “Yemek yememek için karnı ağrıyor numarası bile yapıyor.” gibi yakınmalarla geliyor uzmanlara.

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak genetik yatkınlığı olan kişilerde ve çocuklarda ortaya çıkma ihtimali daha yüksek olan bir hastalıktır. Çölyak hastalığı olan kişiler bazı besinlerde bulunan “gluten” proteinini tolere edemez. İnce bağırsakta bulunan “villi”ler gluten nedeniyle tahribata uğrar ve besinleri, mineralleri ve vitaminleri ememez.

Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığının belirtileri hastalığın durumuna göre orta düzeyden yüksek düzeye kadar farklılık gösterir. Ancak sıklıkla karşılaşılan semptomlar;

İshal,
Anemi,
İştahsızlık,
Şişkin veya ağrılı karın,
Kilo alımında güçlük,
Deri sorunları,
Diş sorunları
Kilo kaybı,
Kemiklerin zayıflaması,
Depresif ruh hali
Yorgunluk,
Kaygı

Bazen küçük çocuklarda bu belirtilerin hepsi görülmez. Ancak çocuğunuzda, gelişim geriliği, kansızlık, diş ve deri sorunları gözlemliyorsanız çölyak hastalığından şüphelenmelisiniz.

Eğer çocuğunuz yaşıtlarına göre boy olarak kısaysa, gelişiminde yavaşlama varsa, kronik kabızlığı varsa veya birkaç haftadır ishalse, tedavi olmasına rağmen anemisi devam ediyorsa mutlaka çölyak hastalığı için test yaptırmalısınız.

Birincil derece akrabalarında çölyak hastalığı bulunan, tip 1 diyabeti olan, seçici lgA eksikliği olan, down sendromu olan, Turner veya Williams sendromu olan çocuklar ise 3 yaşından sonra herhangi bir belirti göstermese bile çölyak hastalığı için kontrolleri yapılmalıdır.

Çölyak Hastalığının Tanısı Nasıl Konulur?

Çölyak hastalığının tanısının kesin konulması gerekir. Bu hastalık maalesef tedavi ile düzelebilecek türde değil. Bir ömür boyu devam edecek olan bir hastalıktır.

Hastadan alınan kan örnekleri ile yapılan testler tanıya yardımcı olsa da bazı hastalarda tedavi sırasında ortaya çıkan etkilerin görülebilmesi için ince bağırsak biyopsisi gerekebilir.

Ayrıca hastanın glutenden zengin ve fakir beslenmesi sırasında ortaya çıkan değişiklikler de tanının konmasına yardımcı olur.

Çölyak Hastalığının Tedavisi

Çölyak hastalığının bir tedavisi bulunmamaktadır. Hastalar ömür boyu glutensiz beslenmelidir. Buğday, çavdar, arpa ile yapılan her türlü yiyecekten uzak durulmalıdır. Tahıl grubundan pirinç ve mısırdan yapılan yiyecekleri tüketmeye özen gösterilebilinir. Diyete ek olarak vitamin, mineral ve besin desteği verilebilir.

Ayrıca teflon, tahta kaşık gibi mutfak gereçleri ne kadar iyi yıkansa bile gözeneklerinde gluten kalmış olabilir. Bu yüzden bu ürünleri kullanmamaya özen göstermek gerekir.

Çölyak hastaları, ince bağırsak kanseri, yemek borusu kanseri, yutak kanseri ve bağırsak lenfoması için yüksek risk taşırlar. Bu yüzden takiplerinin yapılması gerekir.

Çölyak Hastalığının Çeşitleri Nelerdir?

Klasik çölyak hastalığı, klasik olmayan- atipik çölyak hastalığı, sessiz çölyak hastalığı ve potansiyel çölyak hastalığı gibi çeşitleri bulunmaktadır.

Klasik çölyak hastalığı genellikle, çocuklar 6 aylık olduktan sonra besinlerine gluten eklenmesi ile ortaya çıkan hastalıktır. İshal en çok karşılaşıla semptomlarından birisidir. Çocuklar büyüme gelişim açısından geride kalır.

Klasik olmayan- atipik çölyak hastalığı 5-7 yaşlarında büyük olan çocuklarda ve yetişkinlerde görülür.

Sessiz çölyak hastalığı herhangi bir belirti bulunmayan, sağlıklı görünen çocuklarda başka sebeplerle tarama yapılırken ortaya çıkabilir. Bu grup çölyak hastalığı semptomsuzdur. Bu yüzden bahsettiğimiz yatkınlık olan gruptaki çocukların taramalarının yapılması gerekir.

Potansiyel çölyak hastalığı kan testi pozitif olmasına rağmen ince bağırsak biyopsiinde normal veya hafif değişkenlik gösteren gruptur. Önceleri hiçbir semptom ve rahatsızlık olmamasına rağmen ilerleyen zamanlarda hasta olma riski taşırlar, bu yüzden kontrolleri aksatılmamalıdır.

Bebeğinizi Emzirerek Çölyak Hastalığından Koruyabilirsiniz

Yapılan araştırmalara göre, anne sütü ile beslenen bebekler çölyak hastalığından korunuyor en azından hastalık erteleniyor. Emzirme sırasında annenin sütünden bebeğe az miktarda gluten geçiyor ve bu da bebeğin korunmasına yardımcı oluyor.  Bu nedenle yaşamının ilk 6 ayında bebeklerin yalnızca anne sütü ile beslenmesi çok önemlidir. Çölyak hastalığı bebekler, ek gıdaya geçtikten sonra yaklaşık 8-12 aylık olduklarında daha sık görülür.

İlk Yayın Tarihi: 11 Temmuz 2016 @ 17:54