Çocuklarda Zehirlenmeler

Zehirlenme Nedir

Zehirlenme, zehirleyici özelliğe sahip olan bir maddenin vücuda zarar verecek miktarda ve değişik yollardan alınması sonucu, vücutta bazı belirti ve bulguların ortaya çıkmasıdır.

Türkiye’de Çocuk Zehirlenmesi İstatistikleri

Ülkemizde zehirlenmeler; trafik kazası, düşme ve yanıklardan sonra 4. sırada yer alan kaza çeşididir.
Türkiye genelinde yapılan bir araştırmada, 1 yılda 38 hastaneye 5060 çocuk zehirlenme olgusunun getirildiği saptanmıştır.

Çocuklarda Zehirlenme Nedenleri

Zehirlenmelerin yarısı ilaçlara bağlı idi. Besin zehirlenmeleri, soba dumanı, temizlik maddeleri, gazyağı ve tiner gibi petrol ürünleri ve böcek–fare zehirlerine bağlı zehirlenmeler önemli ölçüde görülmüştür. Zehirlenen çocukların hastaneye geç getirildikleri ve yanlış uygulamalarla evde iyileştirilmeye çalışıldığı gözlenmiştir.

Zehirlenmelerin %80-85’i kaza sonucu meydana gelir.

Zehirlenmeler Hangi Yaşlarda Görülür

Zehirlenmeler, her yaşta görülebilir. Doğum öncesi annenin aldığı zehirli maddeler, karnındaki bebeği zehirleyebilir. Yeni doğan ve küçük bebekler, deriye sürülen maddelerle, yanlış ilaç verilmesiyle, odaya sıkılan kimyasal maddelerle ya da abla ve ağabeylerinin verdiği zehirli maddelerle zehirlenebilirler. Oyun çocukları karıştırıcıdırlar ve meraklıdırlar. Kilitli dolapları kolayca açarlar. İlaç içen büyükleri taklit ederler. Çanta içindeki ilaçları kolayca bulurlar ve temizlik maddelerini içecek zannedebilirler. Ergenlik çağında ise, intihar amaçlı zehirlenmeler oldukça fazla görülür.

Zehirlenmeler, 5 yaşın altında daha çok erkeklerde görülür. Çünkü, erkek çocuklar daha yaramaz ve karıştırıcıdırlar. Ergenlik çağında ise daha çok kızlarda görülür, çünkü kızlar daha duygusaldır ve küçük olaylardan daha fazla etkilenirler. Zehirlenen çocuklar, genellikle aşırı aktif çocuklardır. Anne ve baba ile ilişkileri dengesizdir. Zekâ özürlülerde, zehirlenmeler daha çok görülür.

Zehirlenmeler En Çok Hangi Dönemlerde Görülür

Zehirlenmeler, ilkbahar ve yazın daha çok görülür. Bu mevsimlerde boya, badana ve genel temizlik yapılır ve her şey ortaya dökülür. Çocuklar sokakta oynarlar. Çöplerde buldukları zehirli maddeleri yiyebilirler. Hayvan ısırıkları ve sokmaları, yazın daha çoktur. Zehirli mantarlar, bu mevsimlerde yetişir. Kömür zehirlenmeleri ise, daha çok soğuk aylarda görülür.

Zehirlenmeler, en çok çocuğun kendi evinde, daha az da akraba ve komşu evlerinde meydana gelir. Evde en tehlikeli yerler mutfak, banyo, sandık odası ve garajdır.
Aile sorunları, aile düzeninin bozulması, ailede hastalıklar, yeni bir kardeşin doğması, yolculuk, taşınma, evde misafir bulunması, annenin ev işleriyle uğraşması, okulda başarısızlık, öğretmen ve idarecilerle sorunlar, kız veya erkek arkadaşlarla sorunlar ve aile baskısı zehirlenmelerin olmasını kolaylaştıran çevresel faktörlerdir.
Çocuk birkaç kez zehirlenmişse, aile ilgisiz demektir. Fakir, kültür düzeyi düşük ailelerde zehirlenmeler daha çok görülür. Evde çeşitli ilaçların bulunması nedeniyle, doktor anne ve babaların çocuklarında da zehirlenmeler sık gözlenir.

Zehirler vücuda nasıl girer?

• Annenin aldığı ilaçlar, karnındaki bebeğe geçebilir
•  Annenin aldığı ilaçlar, anne sütü ile bebeğe geçebilir
•  Zehir göze bulaşabilir
•  Zehir cilde bulaşabilir
•  Zehir rektal yolla girebilir: Örn.; yanlış fitil
•  Kan yoluyla girebilir: Örneğin yılan, akrep, örümcek, böcek sokması, yanlış enjeksiyon
•  Solunum yoluyla girebilir: Örn.; zehirli gaz, böcek ilacı
•  En sık ağız yoluyla girerler

Neler zehirler?

•  İlaçlar
•  Besinler
•  Bitkiler
•  Temizlik maddeleri
•  Hidrokarbonlar (benzin, gazyağı, tiner)
•  Karbon monoksit (egzos, kömür sobası)
•  Böcek ve fare zehirleri
•  Böcek, arı, yılan, akrep sokmaları

Zehirlenen hastaya evde ilkyardım olarak neler yapılmalıdır?

• Hastada solunum sıkıntısı varsa, hava yolu açılmaya çalışılmalıdır. Ağızda yabancı cisim varsa çıkartılmalıdır. Bunun için hasta baş aşağı gelecek şekilde yatırılır ve sırtına, iki kürek kemiğinin ortasına birkaç kez yumrukla vurulur. Solunum geri gelmezse, yapay solunum ve kalp masajı uygulanmalıdır.
• Zehir solunum yoluyla alınmışsa, hasta o ortamdan uzaklaştırılmalıdır. (Örn.; kömür sobasından zehirlenme, böcek ilacı)
• Zehir ağızdan alınmışsa:

a) Hastanın bilinci yerinde değilse kusturulmaz, çünkü kusmuk akciğerlere kaçıp boğulmaya sebep olabilir. Hasta kendiliğinden kusarsa, yan yatırılmalıdır. Dilini ısırması önlenmelidir.

b) ilaç veiçmiş bilinci yerinde ise, kusturulmalıdır. Bunlar, yemek borusu ve midede yanık ve delinmelere yol açar. Kusturmak için, hiçbir zaman tuzlu su kullanılmamalıdır. Tuz zehirlenmesine yol açabilir.
c) Hasta ilaç içmişse, su, süt ve yoğurt verilmemelidir, çünkü bunlar zehrin kana karışmasını hızlandırır.
d) Hasta çamaşır suyu, kezzap gibi yakıcı maddeler içmişse, hiçbir şekilde kusturulmamalıdır. Kusma, yemek borusu ve midede yırtılmalara yol açar.
e) Hasta benzin, gazyağı, tiner gibi hidrokarbon yapısında bir madde içmişse hiçbir şekilde kusturulmamalıdır. Bu maddeler, akciğerlere kaçarsa çok ağır zatürrelere neden olur.

• Zehir göze bulaşmışsa, göz, bol su ile yıkanmalıdır.
• Zehir deriye bulaşmışsa (Örn; gaz yağı, böcek ilacı), elbiseler çıkartılmalı, cilt bol su ve sabunla yıkanmalıdır.
• En kısa zamanda hastaneye gidilmelidir. Bazı zehirlenmelerde belirtilerin geç ortaya çıkabileceği, unutulmamalıdır!

Hastanede doktor neleri öğrenmek isteyecektir?
1. Çocuk, ne ile zehirlenmiştir? İlacın kutusu, prospektüsü, artan ilaç, yenilen bitki getirilmelidir.
2. İçilen miktar nedir? O ilacın daha önce ne kadarı kullanılmıştır?
3. Hasta, hangi yolla zehirlenmiştir?
4. Ne zaman zehirlenmiştir?
5. Çocuğun zehirlenmeden önce başka bir hastalığı var mıydı?
6. Çocuğun yakınmaları nelerdir?
7. Evde tedavi için, herhangi bir şey yapılmış mıdır?
8. Çocuk, daha önce zehirlenmiş midir?
9. Zehirlenme, kaza sonucu mu yoksa kasıtlı mı olmuştur?
10. Çevrede başka zehirlenen var mıdır? Besin, karbonmonoksit zehirlenmeleri gibi…

Zehirlenmeler nasıl önlenir? EĞİTİMLE

Önlemek için neler yapmalıyız?
1. Zehirli maddeleri, çocuğun göremeyeceği ve ulaşamayacağı yerlerde kilit altında bulundurmalıyız.
2. Çocuğa ait ilaçların yanında zehirleyici herhangi bir madde bulundurmamalıyız.
3. Her madde, kendi ambalajında bulundurulmalıdır. Yeterince kapatılamayan ve üzerinde gerekli uyarıcı bilgileri taşımayan ilaçlar atılmalıdır. Çamaşır suyu, tiner gibi maddeler, su ve kola şişelerine konulmamalıdır.
4. Zehirleyici özelliği olan maddelerin boş ambalajları, başka bir amaçla kullanılmamalıdır.
5. Kullanılmayacak durumdaki ilaçlar, yok edilmelidir. Bunlar, çöpe atılmayıp, tuvalete dökülmelidir.
6. Çocukların çöplere yakın oynamamasına, dikkat edilmelidir.
7. Çocuğa ilaç verirken, ilaç şekere benzetilmemelidir. Çocuğun ilaç kutuları ve kullanılmış enjektörlerle oynamasına, izin verilmemelidir.
8. Çocuğun önünde ilaç içilmemelidir. Çocuğun taklitçi olduğu unutulmamalıdır!
9. Çocuğa, hastalandığında neden ilaç içmesi gerektiği anlatılmalıdır.
10. Çocuğa ilaç vermeden önce, etiket iki kez okunmalıdır. Karanlıkta, ilaç verilmemelidir.
11. Bitleri yok etmek için, başa gazyağı sürülmemelidir.
12. Boya, badana, temizlik sırasında ilaç ve diğer zehirli maddelerin etrafa saçılmamasına dikkat edilmelidir.
13. Komşu ziyaretlerinde, etrafda ilaç bulunmadığından emin olmalıdır.
14. Zehirlenme gizli tutulmalı, derhal hastaneye başvurulmalıdır.
15. Zehirlenmede nasıl ilkyardım yapılacağı, öğrenilmelidir.
16. Yanımızda çalışan bakıcı ve diğer aile bireyleri zehirlenme konusunda eğitilmelidir.
17. Küçük çocuklara, anne ve babalarına sormadan ilaç içmemeleri, ne olduğunu bilmedikleri şeylerin tadına bakmamaları ve kardeşlerine ilaç vermemeleri öğretilmelidir.
18. Zehirlenme durumunda Ankara Zehir Danışma Merkezi her an ücretsiz olarak aranıp bilgi alınabilir.
Tel :0 800 314 79 00

İlk Yayın Tarihi: 28 Ekim 2013 @ 10:35