Çocuklarımızı Tanımak

Ebeveyn olma kararı verdiğimiz anda yaşayacaklarımızı kafamızda canlandırmaya başlarız. Alacağımız sorumlulukları, hayatlarımızın nasıl değişeceğini, bizi bekleyen güzel günleri düşündüğümüz kadar, çocuğumuzun nasıl bir insan olacağı ile hayaller de kurarız.

Kimisi kişilik özelliklerini hayal eder; girişken olsun, neşeli, kolay bir bebek olsun gibi. Bazısı onunla nasıl bir ilişkisi olacağının hayalini yaşar; arkadaş gibi olalım, beraber tatillere gidelim, büyüyünce dertleşelim der. Bazı ebeveynler de onun nasıl bir hayatı olacağını düşler; başarılı olsun, iyi okullarda okusun, mutlu bir insan olsun gibi.

İnsan büyük bir karar verdiği anda, bunun kendisine ve yaşamına katacağı olumlu nitelikler üzerine düşünme eğilimindedir. Hele de bu çocuk sahibi olmak gibi yoğun bir sorumluluk ve bazı zorlukları yanında getiren bir kararsa, her şeyin çok güzel olacağını düşlemek, bizi o büyük değişime hazırlar.

Ancak bir çocuk yetiştirmek sadece bizlerin hayallerinin gerçekleşme hikayesi değildir. Sahnede kendi kişiliği, özellikleri ve hayalleri olan bir birey vardır aslında. Çocuk sahibi olmak, kelime anlamıyla ona sahip olduğumuzu düşündürmemeli bize. Anne babalar çocuklara büyüyene kadar yol arkadaşı olabilirler ancak. Ebeveynler olarak kendi hayallerimizle çocuklarımızın potansiyelini dengelemek zorundayız.

Kişilik özelliklerini genetik altyapının mı, yoksa çevresel faktörlerin mi belirlediği, yıllardır psikoloji araştırmalarının en çok tartışılan konusu olmuştur. Her iki teoriyi de destekleyen pek çok yayın olmasına rağmen, belirgin görüş, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğu yönünde.

Tüm insanlar doğuştan belirlenmiş bazı özelliklerle dünyaya gelirler. Ancak doğumdan sonra içinde bulundukları ortam, ailede verilen eğitim ve tecrübelerle bu özellikler değişip gelişebilir. Sosyal olarak içedönük bir genetik altyapıyla doğan bir bebek, kalabalık bir ailede büyüdüğü, farklı sosyal ortamlarda olmayı sıkça deneyimlediği için daha dışadönük kişilerarası ilişkiler kurabilir. Aynı çocuk bu çeşitlilikte bir deneyime sahip olmadığında, sosyal ilişkileri konusunda daha içe kapanık bir yaşam sürebilir. Sonuç olarak bir çocuğun nasıl bir yetişkine dönüşeceği konusunda hem doğal altyapı, hem yaşadığı tecrübeler, hem de kişilik özellikleri sonucu bu tecrübelere verdiği tepkiler etkilidir.

Bu kadar çok değişkenin olduğu bir konuda devreye giren ebeveyn hayalleri, çocukların zaman zaman zorlanmasına ve sahip oldukları potansiyeli fark edememelerine neden olabilir. Ancak unutmamak lazım ki, hayallerimiz ne olursa olsun her çocuk belli bir altyapıyla doğar ve her ne kadar çevresel olarak bir miktar fark yaratabilsek de, kişiliğini ve yeteneklerini kökten değiştirmek mümkün değildir.

Henüz çocuğunuzu ve yeterliliklerini bilmeden onunla ilgili kurduğunuz hayaller, ona nasıl yaklaştığınızı etkiliyorsa bir düşünün. Siz piyano çalmasını isteyebilirdiniz ancak acaba onun müziğe karşı bir ilgisi var mı? Belki çocuğunuz fiziksel aktivitelerden daha çok keyif alıyordur. Veya bir arkadaş buluşması ayarlarken aklınızdan geçen sosyal becerileri gelişsin ise, bir sorun ona, acaba o gün evde kalıp kitap okumak istiyor olabilir mi? Bazen çocukları kendi hayallerimiz doğrultusunda zorladığımızda, varmak istediğimiz yerden daha da uzaklaşabiliyoruz.

Güçlü ve zayıf yönleri ne olursa olsun her çocuğun ilk ihtiyacı anlaşılmak, sevilmek ve her haliyle kabul edilmektir. Piyano çalmasa da, basketbol takımına girmese de, ortamın en popüler çocuğu olmasa da en azından anne ve babasının onu kabul edip seveceğini bilen her çocuk, zaten hayatta potansiyelini gerçekleştirmek konusunda gereken adımları kendiliğinden atacaktır.
Çocuklara kendi hayallerini yaratmak ve gerçekleştirmek için destek olmakla, bizim hayallerimizi empoze edip zorlamak arasında büyük fark var. Bebeğiniz doğduğu andan itibaren onun doğuştan ilgili olduğu konuları ve kişilik özelliklerini tanımaya çalışmanızı öneririm. Böylece kendilerini iyi hissedecekleri yaşamı kurmakla ilgili onlara en büyük desteği verebilirsiniz. Koşulsuz sevgi ve kabulün yerini hiçbir şey tutamaz.