[{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"Article","@id":"https:\/\/sevgilibebek.com\/bebeklerin-gizli-dunyasi\/#Article","mainEntityOfPage":"https:\/\/sevgilibebek.com\/bebeklerin-gizli-dunyasi\/","headline":"Bebeklerin Gizli D\u00fcnyas\u0131","name":"Bebeklerin Gizli D\u00fcnyas\u0131","description":"Bebeklerin beyninin nas\u0131l \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131ran laboratuvarda elde edilen bulgular, otizm ve benzeri n\u00f6rolojik sorunlara erken te\u015fhis ve m\u00fcdahale olana\u011f\u0131 sa\u011flayabilir. Londra’daki Birkbeck \u00dcniversitesi’nde bebekler \u00fczerine ara\u015ft\u0131rmalar\u0131yla bilinen bir laboratuvarday\u0131z. Her taraf\u0131 ba\u011flant\u0131larla dolu bir kep Devam\u0131n\u0131 oku…<\/a>","datePublished":"2020-09-19","dateModified":"2020-09-19","author":{"@type":"Person","@id":"https:\/\/sevgilibebek.com\/author\/3\/#Person","name":"Sevgili Bebek","url":"https:\/\/sevgilibebek.com\/author\/3\/","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/2916d3a243921c20e926d04a237431c8?s=96&d=mm&r=g","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/2916d3a243921c20e926d04a237431c8?s=96&d=mm&r=g","height":96,"width":96}},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Sevgili Bebek","logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/sevgilibebek.com\/wp-content\/uploads\/2017\/06\/cropped-sbikon.jpg","url":"https:\/\/sevgilibebek.com\/wp-content\/uploads\/2017\/06\/cropped-sbikon.jpg","width":600,"height":60}},"image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/sevgilibebek.com\/wp-content\/uploads\/2019\/03\/bebeklerin-gizemli-dunyasi.jpg","url":"https:\/\/sevgilibebek.com\/wp-content\/uploads\/2019\/03\/bebeklerin-gizemli-dunyasi.jpg","height":371,"width":660},"url":"https:\/\/sevgilibebek.com\/bebeklerin-gizli-dunyasi\/","about":["G\u00fcncel Haberler","Sa\u011f Beyin E\u011fitimi","Zihinsel & Ruhsal Geli\u015fim"],"wordCount":896,"keywords":["bebek beyni","bebek beyni nas\u0131l \u00e7al\u0131\u015f\u0131r","bebekler nas\u0131l d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr","bebekler nas\u0131l \u00f6\u011frenir","bebeklerin d\u00fc\u015f\u00fcnceleri","G\u00f6zlem Becerileri","g\u00f6zlemlemenin \u00f6nemi","zihinsel geli\u015fme"],"articleBody":"Bebeklerin beyninin nas\u0131l \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131ran laboratuvarda elde edilen bulgular, otizm ve benzeri n\u00f6rolojik sorunlara erken te\u015fhis ve m\u00fcdahale olana\u011f\u0131 sa\u011flayabilir.Londra’daki Birkbeck \u00dcniversitesi’nde bebekler \u00fczerine ara\u015ft\u0131rmalar\u0131yla bilinen bir laboratuvarday\u0131z.Her taraf\u0131 ba\u011flant\u0131larla dolu bir kep bebeklerin kafas\u0131na yerle\u015ftirilerek zihinsel geli\u015fimleriyle ilgili bilgi toplan\u0131yor.Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, bu kepte uygulanan \u00f6zel teknikle (yak\u0131n k\u0131z\u0131l\u00f6tesi spektroskopi) herhangi bir y\u00fcze veya nesneye bakarken bebeklerin beyin h\u00fccrelerinde ne olup bitti\u011fini anlamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yor. Burada \u00f6zellikle h\u00fccrede enerji kayna\u011f\u0131 olan mitokondriadaki bir enzime bak\u0131l\u0131yor.Bebekler d\u00fcnyay\u0131 nas\u0131l alg\u0131l\u0131yor? Bilim insanlar\u0131 eskiden beri bu soruya cevap aram\u0131\u015f. \u00d6rne\u011fin Darwin, kendi \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 g\u00f6zlemleyerek notlar tutmu\u015f, evrim teorisini geli\u015ftirmede onlardan da yararlanm\u0131\u015ft\u0131.Ancak bebekler ne d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcklerini ifade edemedi\u011fi i\u00e7in, bir\u00e7ok yanl\u0131\u015f fikirler de ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131. \u00d6rne\u011fin 19. ve 20 y\u00fczy\u0131lda, bebeklerin ac\u0131 hissetmedi\u011fini bile iddia eden ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar olmu\u015ftu. Beyin h\u00fccreleri inceleniyorOysa modern ara\u015ft\u0131rmalar bebeklerin zeki, hassas ve dikkatli oldu\u011funu g\u00f6steriyor. Do\u011fumdan itibaren ilk birka\u00e7 y\u0131lda beyinde saniyede bir milyondan fazla sinir ba\u011flant\u0131lar\u0131 olu\u015fuyor.Laboratuvarda g\u00f6zlem yapan \u00e7ocuk geli\u015fim uzman\u0131 Natasha Kirkham, sinirbilim teknolojisindeki geli\u015fmeler sayesinde bebeklerin ne d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc anlamam\u0131z\u0131 sa\u011flayacak bir\u00e7ok ara\u015ft\u0131rman\u0131n bug\u00fcn m\u00fcmk\u00fcn oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyor.Beynin, kula\u011f\u0131n hemen arkas\u0131na denk gelen ve \u00fcst temporal oluk ad\u0131 verilen k\u0131sm\u0131n\u0131n sosyal ili\u015fkilerle ilgili oldu\u011fu biliniyor.Yeni geli\u015ftirilen ve bebeklerin kafas\u0131na tak\u0131lan kep ile uygulanan yak\u0131n k\u0131z\u0131l\u00f6tesi spektroskopi y\u00f6ntemi ile beyin h\u00fccresindeki mitokondria i\u00e7indeki aktivite inceleniyor. Bu aktivite farkl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n otizm ile ba\u011flant\u0131l\u0131 olabilece\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcyor. Ancak bu tezin canl\u0131 bebekler \u00fczerinde s\u0131nanmas\u0131 gerekiyor.Bebekler g\u00f6zleyerek \u00f6\u011freniyorBebek laboratuvar\u0131nda EMAR taramalar\u0131, g\u00f6z takibi, beyindeki elektrik aktivitesini \u00f6l\u00e7en EEG, nab\u0131z monit\u00f6rleri gibi bir\u00e7ok cihazdan gelen veriler toplan\u0131yor.Buradan yola \u00e7\u0131karak bebeklerin tipik geli\u015fme modelinin olu\u015fturulmas\u0131 ve baz\u0131 bebeklerin bu modelden farkl\u0131 geli\u015fmesinin nedenlerinin tespit edilmesi ama\u00e7lan\u0131yor.Bunun i\u00e7in beynin yan\u0131 s\u0131ra \u00e7evre ko\u015fullar\u0131n\u0131n da incelenmesi gerekiyor. \u00d6rne\u011fin Kirkham, d\u00fczensiz ortamlarda bebeklerin hangi bilgilerin \u00f6nemli oldu\u011funu nas\u0131l kavrad\u0131\u011f\u0131n\u0131 anlamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yor.Bebekler \u00e7evreyi g\u00f6zleyerek \u00f6\u011frenir. Bu g\u00f6zlemlerden yola \u00e7\u0131karak belli sonu\u00e7lara varacak modeller olu\u015fturur ve bir sonraki geli\u015fmeyi tahmin eder. Ancak bulunduklar\u0131 ortam\u0131n karma\u015f\u0131k olmas\u0131 ve etraftaki insanlar\u0131n \u00f6nceden kestirilemeyecek davran\u0131\u015flar\u0131 bu i\u015fi zorla\u015ft\u0131r\u0131r. ‘Ne olaca\u011f\u0131n\u0131 bilememek korkutur’Kirkham’a g\u00f6re, “Bir bebe\u011fin hayat\u0131nda olabilecek en k\u00f6t\u00fc \u015fey, di\u011fer insanlar\u0131n tepkilerini tahmin edememektir. Bu ona b\u00fcy\u00fck zarar verir. Ne olaca\u011f\u0131n\u0131 bilmemek \u00fcrk\u00fct\u00fcc\u00fcd\u00fcr.”Yak\u0131n k\u0131z\u0131l\u00f6tesi spektroskopi y\u00f6ntemi ile beyinde dola\u015fan kandaki oksijen seviyesi tespit edilebiliyor. Oksijen bak\u0131m\u0131ndan zengin kan beynin aktif b\u00f6lgelerine akt\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in ekranda beyin aktivitesini g\u00f6rmek m\u00fcmk\u00fcn oluyor.Bu ara\u015ft\u0131rmalar, otizm riski olan 4-6 ayl\u0131k bebeklerin sosyal uyar\u0131c\u0131lara verdi\u011fi tepkinin d\u00fc\u015f\u00fck risk grubundaki bebeklerden \u00e7ok daha zay\u0131f oldu\u011funu g\u00f6steriyor. Bu bulgular bu kadar k\u00fc\u00e7\u00fck bebeklerde daha \u00f6nce incelenmemi\u015fti.Bebeklerdeki bu t\u00fcr n\u00f6rolojik farkl\u0131l\u0131klar\u0131n erkenden te\u015fhisini olanakl\u0131 k\u0131lan teknoloji sayesinde erken yard\u0131m ve m\u00fcdahale de m\u00fcmk\u00fcn olabilecek. Yoksul \u00fclkelere olanakBebeklerin ba\u015f\u0131na tak\u0131lan \u00f6zel kep EMAR taray\u0131c\u0131s\u0131na g\u00f6re \u00e7ok daha k\u00fc\u00e7\u00fck ve kullan\u0131\u015fl\u0131 oldu\u011fundan yoksul \u00fclkelerdeki bebeklerin incelenmesini de kolayla\u015ft\u0131racakt\u0131r.Gambia’da y\u00fcr\u00fct\u00fclen ortak bir projede yetersiz beslenmenin beyin geli\u015fimi \u00fczerindeki etkileri ara\u015ft\u0131r\u0131l\u0131yor.Ara\u015ft\u0131rmalar geni\u015fletiliyor\u0130ngiltere’de ise \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki y\u0131llarda \u00f6zel y\u00f6ntemle y\u00fcr\u00fct\u00fclen bu ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n yeni y\u00fcr\u00fcmeye ba\u015flayan \u00e7ocuklara uygulanmas\u0131 hedefleniyor.Bu ara\u015ft\u0131rmalar, \u00f6nemli bir geli\u015fim d\u00f6nemine ili\u015fkin daha ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bilgi edinmeyi sa\u011flayacak.Kaynak: BBC Future,\u00a0Sophie Hardach\u0130lk Yay\u0131n Tarihi: 22 Mart 2019 @ 22:02"},{"@context":"http:\/\/schema.org\/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"item":{"@id":"https:\/\/sevgilibebek.com\/#breadcrumbitem","name":"Sevgili Bebek"}},{"@type":"ListItem","position":2,"item":{"@id":"https:\/\/sevgilibebek.com\/bebeklerin-gizli-dunyasi\/#breadcrumbitem","name":"Bebeklerin Gizli D\u00fcnyas\u0131"}}]}]