Gebelikte Sağlıklı Beslenme Nasıl Olmalı?

Yazar: Sevgili Bebek -

Tahmini Okuma Süresi: 6 Dakika 3 Saniye
Gebelikte Sağlıklı Beslenme Nasıl Olmalı?

Döllenmiş yumurta henüz ana rahmine düşmeden başlayarak, annenin sağlıklı ve doğru beslenmesi, bebeğin metabolik gelişmesi ve gelecekteki sağlık durumu açısından son derece önemlidir. Anne adayı, dengeli bir diyet uygulaması gerektiğini ve bazı mineral ve vitaminlere özel bir gereksinimi olduğunu bilmelidir.

58 kg ağırlığındaki ortalama bir kadının diyetle alması gereken enerji, günde 2100 kilokaloridir. Gebelikte buna ek olarak, bir 300 kcal daha, emzirme döneminde ise fazladan 500 kcal daha alması gerekir. Bunun altındaki kalori alımı, hem anne, hem de bebeği için bazı besin maddelerinin yetersiz kalması ile sonuçlanabilir (Tablo 1).

American College of Obstetricians and Gynegologists’in gebelik için önerdiği kilo artışı 11,5-16 kg’dır. Düşük kilolu kadınların daha fazla almasına izin verilebilir, ancak obez kadınların 7-11,5 kg’dan fazla almaları uygun değildir. Fazla kilolu olan veya gebelikte fazla kilo alan kadınların iri bebek doğurma riski fazladır. Bu da arzu edilen birşey değildir, çünkü iri bebekler hem sağlıksız olmaya, hem de zor doğumlara adaydırlar. Unutmamak gerekir ki, aşırı kilo alanlarda erken doğum ve düşük ağırlıklı bebek doğumları da sıktır. Anne adayının yetersiz kilo alışı ise, genellikle düşük ağırlıklı, iyi gelişemeyen bebeklerle sonuçlanır (Tablo 2).

Elbette ki, gebenin iyi beslenme kriteri sadece aldığı kilo miktarı olmamalıdır. Diyetin kalitesi ve öğünlerin sıklığı da önemlidir. Dengeli bir diyet, temel gıdaların hepsini yeterli miktarlarda içermelidir. Bunun için belki de gebe, doktorunun yol göstericiliğinde, o güne kadarki kendi besin tercihlerini ve ailevi beslenme alışkanlıklarını yeniden gözden geçirmelidir.

gebelikte beslenme 2

Tablo 1: Gebe olmayan, gebe ve emziren kadında kalori ve besin gereksinimi
American College of Obstetricians and Gynecologists’den alınmıştır.
(Nutrition and women. ACOG Educational Bulletin No. 229. ACOG, 1996)

 

Tablo 2: Vücut kitle indeksi (VKİ)’ne göre gebenin alması gereken kilo *VKİ = Ağırlık : Boy’un karesi

Tablo 2: Vücut kitle indeksi (VKİ)’ne göre gebenin alması gereken kilo
*VKİ = Ağırlık : Boy’un karesi

Anne adayı için gerekli ana besin maddeleri:

Protein: Gebeliğin özellikle 2. yarısında, ortalama ağırlıktaki bir gebenin protein ihtiyacı, günde 80 gramdır. Embriyonun (cenin) gelişmesi için gerekli yapı taşlarının başında, protein gelir. En zengin protein kaynakları, kırmızı ve beyaz et, balık, süt, yumurta, peynir, yoğurt gibi hayvansal gıdalar ve kuru baklagillerdir.

gebelik beslenme 3

 

Kalsiyum: Bebeğin, 8. haftadan itibaren oluşmaya başlayan kemik ve diş gelişimi için gerekli bir mineraldir. Gebeliğin ilerleyen aylarında ve emzirme döneminde kalsiyum alımı günde en az 1,5 g, yani normal zamanda gerekli olan miktarın iki katı kadar olmalıdır. İkiz gebeliklerde bu gereksinim 2 grama çıkar. Kalsiyum yetersiz alınırsa, bebeğin gereksinimi anne kemik dokusundan mineral kaybı ile karşılanır. Emzirme döneminde de yetersiz alım devam ederse, anne kalsiyum depoları iyice boşalır. Kalsiyum açısından zengin besinler süt, peynir, yoğurt ve yeşil sebzelerdir. Brusella, tifo vb. hastalıklardan korunmak için, sütün hijyenik ve pastörize olduğundan mutlaka emin olmak gerekir.

Demir: Gebelerin ve emziren annelerin günlük demir gereksinimi, 30-60 mg’dır. Gebelik boyunca bebeğe transfer edilen demir miktarı, 300-500 mg kadardır. Birçok genç kadında, âdet kanamaları dolayısıyla, daha gebelik öncesinde değişik derecelerde kansızlık bulunmaktadır ve en dengeli diyetle bile gebelikde yeterli demir depolamak mümkün olmamaktadır. Bazı kadınlara gebelik vitaminlerinin içinde bulunan demir miktarı yeterli gelebilir, ancak bir çoğunun da ek demir preparatları kullanması gerekir. Doktorunuz, kan sayımı ve kan demiri ölçümleriyle en uygun demir takviyesini belirleyecektir.

Folik asit: Günde 400-800 mikrogram alınmalı ve planlanan gebelikten 3 ay önce veya korunmayı bırakır bırakmaz başlanmalıdır. Gebeliğin 12. haftası dolana kadar da kesilmemelidir. Bunun önemi, bebeği nöral tüp defektlerinden (sinir sistemi ile ilgili bazı kusurlu gelişmelerden) korumasıdır. Bunlar arasında spina bifida (sırtta açıklık), anansefali (beynin gelişememesi) gibi bozukluklar sayılabilir. Hele gebe daha önce bu tür kusurlu gelişme gösteren bir gebelik geçirmişse, günde 4000 mikrogram (yani 10 kat yüksek dozlarda) kullanması uygun olur. Bütün bu doz ayarlamaları mutlaka doktor kontrolünde yapılmalıdır. Folik asit; taze (çiğ) yeşil sebzelerde, ıspanak, yer fıstığı, fındık, karnabahar, baklagillerde ve yumurta sarısında bulunur. Ancak, vücutta depolanmadığı ve gebelik süresince daha fazlasına gereksinim duyulduğu için, folik asit preparatlarıyla desteklemek önemlidir.

Diğer vitamin ve mineraller: Piyasada, anne adayları için uygun dozlarda hazırlanmış çeşitli vitamin ve mineralleri bir arada içeren preparatlar bulunmaktadır Takip altındaki gebelere, bunlar düzenli olarak verilmektedir. Ancak, bu tablet veya kapsüller (folik asit dışında), uygun ve gerçek gıda alımının yerini tutmak için değil, sadece tamamlayıcı olarak görülmelidir. Ülkemizde, kadınlarda D vitamini eksikliği de sık olarak görülmektedir, D vitamini preparatlarıyla tablo hızla düzelir. Ayrıca, kalsiyumun emilmesi için de D vitamini gerektiğini unutmamak gerekir. Bu nedenle, D vitamini eksiği olanlarda kalsiyum verilecekse, kombine kalsiyum-D vitamini preparatlarını tercih ederiz. Demir kullananlarda ek olarak çinko (15 mg) ve bakır (2 mg) kullanımı önerilir, çünkü demir bu iyonların bağırsak emilimini bozar. Çinko, ayrıca amnion sıvısında antimikrobiyal etkiyle, bebeği anne karnında enfeksiyondan korur. İyot eksikliği, bebekte doğumsal hipotiroidiye neden olabilir. Bundan korunmak için, yemeklerde iyotlu tuz kullanmak yeterlidir.

Özellik arz eden veya zararlı yiyecek ve içecekler:

Deniz ürünleri: 

gebelik beslenme 4

 

Balık, bebeğin beyin ve göz gelişimi için önemli olan Omega-3 yağ asidi bakımından, en büyük kaynaklardan biridir. Ancak, deniz ürünlerini aşırı miktarda tüketen gebelerde, göbek kordonu kan örneklerinde ve anne kanında yüksek düzeyde cıva saptandığı da bilinmektedir. Bu durum, ciddi bir çelişki yaratmaktadır. Çünkü, cıva teratojen olup, bebeğin sinir dokuları için toksik etkilidir. Zaman zaman, gebeler, bu konuda sorularla karşımıza gelirler. Bunu yanıtlamadan önce, şunu bilmek gerekir:

Cıva, aslında soluduğumuz hava da dahil olmak üzere her yerde bulunur. Suyun içine yerleştiği zaman, bakteriler onu metil cıvaya dönüştürür. Balıklar, su ve yedikleri yiyecekler yoluyla metil cıvayı alırlar. Hemen hemen tüm deniz ürünleri, cıva içerirler, ama büyük avcı balıklarda bu miktar en fazladır. Çünkü, avcı balık ne kadar büyükse, yediği balık sayısı da o kadar artar. Ayrıca, büyük balıklar küçük olanlara göre daha uzun yaşarlar, bu yüzden vücutlarına cıvanın birikmesi için doğal olarak daha fazla zamanları vardır.

Bu nedenle, deniz ürünleri tercihlerinde, özellikle büyük ve yaşlı balıklardan, ayrıca konserve ton ve somon balığından kaçınılması ve haftada iki kezden fazla deniz ürünü yenilmemesi önerilmektedir. 2004’te Amerikan Gıda ve İlaç Kurumu ve Çevre Koruma Örgütü, gebelerin ve küçük çocukların yememesi gereken dört balık türü belirlemiştir: köpekbalığı, kılıçbalığı, kral uskumru ve tilefish. Bunlar, bizde olmayan büyük balıklar olduğu gibi, ülkemiz sularında yaşayan balıkların da bu yönden ciddi riskler taşımadığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak, kontrollü  üretim çiftliklerinden gelmedikçe midye gibi kabuklu deniz ürünlerine pek itibar etmemekte de yarar olsa gerek.

Kafein:

gebelikte beslenme 5

Kafein, yalnızca kahvede değil, çay, çikolata, kolalı içecekler gibi birçok gıda maddesinde ve alerji ve soğuk algınlığı için kullanılan bazı ilaçlarda bulunmaktadır. Bir fincan kahve veya çayda 100-150 mg miktarında bulunmaktadır. Merkez sinir sistemi uyarıcısı ve zihin açıcıdır. Tiryakiler eksikliğinde baş ağrısı, bulantı gibi sıkıntılar yaşayabilirler. Kafeinin teratojenik (ceninde sakatlığa neden olan) etkileri hayvan deneyleriyle saptanmış, insanda gösterilememiştir. Gebelerde yapılan pek çok araştırmada da düşük miktarlarda tüketildiğinde, bebek üzerinde zararlı bir etkisi gözlenmemiştir. Ancak, günde 3 fincandan fazla içildiğinde düşük ve erken doğum riskinin arttığı bildirilmiştir. Ayrıca, miyada yakın gebelerde kandan atılması da yavaşlar. Bu nedenle, günde 2-3 fincandan fazlası önerilmemektedir. Daha çok kahve içen (>5 fincan) kronik içici gebelerde, düşük riskinde artış, ilerleyen haftalarda da, bebeklerinde solunum aktivitesinde artış saptanmıştır. Ayrıca uykusuzluk, mide yanması, reflü, çarpıntı, sık idrara çıkma gibi zaten gebelerde var olan yakınmalarda artmaya neden olabilir.

Alkol:

gebelikte beslenme 6

Gebelikte alkol kullanımının, anne karnındaki bebekte neden olduğu problemlerin başında, “fetal alkol sendromu” (FAS) gelir. Fetal alkol sendromu, ağır içici anne bebeklerinin %2,5-10’unda gözlenir. Bu kapsamda, bebekte, aşağıda sıraladığımız sorunlardan en az biri bulunmaktadır: Gelişme geriliği (gerek anne karnında, gerek doğduktan sonra), yüz ve kafatası anormallikleri, mikrosefali, zekâ geriliği ve öğrenme güçlüğü ile birlikte giden merkez sinir sistemi anormallikleri.

Yukarıdaki anormalliklerin derecesinin, kullanılan alkolün miktar ve süresi ile ilgili olup olmadığı tam olarak bilinmemektedir, çünkü genellikle annelerden doğru bilgi alınamadığı düşünülmektedir. Gebelik için güvenli bir alkol sınırı var mıdır? Bu sorunun da net ve doğru yanıtı bulunamamıştır. Ancak, yapılan araştırmalardan birinde, tek tük ve düşük miktarlarda alınan alkolün bile, doğumsal sakatlık riskini arttırdığı gösterilmiştir. Diğer bir çalışmada da, FAS çocuklarının ortalama IQ’su 70 bulunmuştur.

gebelikte beslenme 7

Fetal alkol sendromu (FAS)

Fetal alkol sendromu (FAS)

Sigara:

gebelikte beslenme 9

Sigara, anne karnındaki bebek açısından pek çok zararlı sonuçlar doğurur. Bunları Tablo 3’te sıraladık. Sigara içen kadınlar, öncelikle gebe kalmada problem yaşayabilirler. Gebe kaldıklarında da düşükler ve erken doğumlar sıktır. Gerek erken doğan, gerekse düşük ağırlıklı ve gelişme geriliği olan bebek, doğduktan sonra uzun süre yeni doğan yoğun bakım ünitesinde kuvözde kalacak ve yaşarsa (ki bu grup bebeklerde yeni doğan döneminde ölüm oranı %33 artmıştır), sorunlarla kuşatılmış olarak yaşamına devam edecektir. Erken çocukluk döneminde, konuşma ve anlama becerilerinde gecikme ve davranış bozuklukları, okul çağında ise geç öğrenme ve zihinsel fonksiyonlarda bozukluk sıklığı yüksektir.

Bebeğin doğum ağırlığı, annenin içtiği her sigara başına günde 10-15 gram eksilecektir. Bu, sigaranın bebek gelişmesi üzerine doğrudan etkisi kadar, sigara içenlerde görülen yetersiz kalori alımı ile de ilgilidir. Aynı zamanda, plasenta damarları üzerindeki etkisiyle, anneden bebeğe giden kan akımı da azalmaktadır. Bebeğe giden kan miktarının azalmasını getiren diğer bir neden de, normal bir gebelikte kan hacminde ortaya çıkan %50 artışın, sigara içen gebelerde gerçekleşememesidir.

Pasif içicilik ile ilgili olarak da pek çok araştırma yapılmış, gebeliği boyunca yoğun sigara dumanına maruz kalan annelerin bebeklerinde de benzer sorunlarla karşılaşılabildiği gösterilmiştir.

  • Düşük
  • Dış gebelik
  • Erken doğum
  • Eşin önde gelmesi
  • Eşin erken ayrılması
  • Bebekte gelişme geriliği
  • Düşük doğum ağırlıklı bebek
  • Suların erken gelmesi
  • Ani bebek ölümü sendromu

Tablo 3: Sigara içen gebelerde görülen doğumsal problemler

Adsız

Tuz kısıtlaması:

gebelikte beslenme 12

Normal ve sağlıklı gebelerin orta miktarlarda tuz içeren yiyecekleri tüketmesi, zararlı değildir. Aksine, aşırı tuz kısıtlaması zararlı olabilir. Biz hekimlerin tuzu kısıtladığımız yüksek tansiyonla seyreden gebelik zehirlenmelerinde bile, hızlı kilo artışının tuzu azaltarak önlenebileceği konusu kanıtlanmış değildir.

Sonuç olarak, her gebenin beslenme düzeni, yukarıda anlatılan genel kurallara sadık kalınarak, kişiye özgü bir şekilde belirlenmelidir. Doktorun ilk muayenesinde gebenin başlangıç kilosu ölçülecek, buna göre gebelik boyunca alması gereken optimal kilo hesaplanacak, vitamin ve mineral eksikleri değerlendirilerek ve yaşam koşulları da gözönüne alınarak, besinlerle, bunların yeterli olmadığı noktada vitamin ve mineral preparat desteği ile ideal bir planlama yapılacaktır.

 Bu sınırlar çerçevesinde gebenin dikkat etmesi gereken bazı genel kuralları şöyle özetleyebiliriz:

  • Gebe, hiçbir zaman öğün atlamamalıdır.
  • Uzun süre aç kalmamalıdır.Kahvaltıyı, kesinlikle ihmal etmemelidir.
  • Ana öğünlerin arasına ara öğünler koymalıdır.
  • Hiçbir zaman tıka basa yemek yememelidir.
  • Özellikle, ileri haftalarda yatmaya yakın fazla yemek yememeli, asitli meyve ve içeceklerden kaçınmalıdır.
  • Zararlı olabilecek her türlü yiyecek ve içecekten, alkol ve sigaradan kaçınmalıdır.
  • Gıdalarda çeşitliliğe önem vermeli, her türlü besin maddesini kapsayacak şekilde dengeli bir diyet uygulamalıdır.
  • İyotlu tuz kullanmalıdır.
  • Beslenmede, suyu asla ihmal etmemeli, günde en az 8-10 (çok sıcak yaz günlerinde 10-15) bardak su içmelidir. Gerekliyse, suyu, kaynattıktan sonra içmelidir.
  • Günde 1-2 bardak süt, içemiyorsa bunun karşılığı yoğurt veya ayran tüketmelidir.
  • Sindirimi güç olan ağır, baharatlı, yağlı yiyeceklerden kaçınmalıdır.
  • Konserve ve beklemiş gıdalara itibar etmeyip, taze ve doğal, katkı maddesi içermeyen besinler tüketmelidir.
  • D vitamini desteği için, uygun havalarda güneşten yararlanmalıdır.
  • Özellikle kabızlık çeken gebeler, diyetlerinde kuru kayısı, kuru üzüm, kuru erik veya bunların kompostaları ile kepekli ekmek, bezelye pırasa, ıspanak gibi posadan zengin, lifli gıdalara yer vermelidirler.
  • Gebelik bulantı, kusmaları olanlar sık sık ve az az yemeli, özellikle sabahları tuzlu, kepekli bisküvi, grissini, kraker veya simit gibi besinler tüketmelidirler.
  • Doktora danışmadan ilaç kullanmamalıdırlar.

 

Gebeler için 2400 kalorilik günlük menü örneği:

Adsız

gebelikte beslenme 13

İlk Yayın Tarihi: 19 Ekim 2013 @ 01:20

8 “Gebelikte Sağlıklı Beslenme Nasıl Olmalı?” yorumu;

Bebeklerde Zeka Gelişimi Nasıl Sağlanır ? | RENKLİ YARINLAR · 10 Mayıs 2015 at 22:26

[…] şiddetle savunuyorlar. Zeka düzeyi normal sağlıklı anne-babadan, sağlıklı bir gebelik sonucu doğan bebeklerde bu potansiyel doğumla birlikte bebek beyninde sunulmuştur. Her bebek […]

Bebeklerde Zeka Gelişimi Nasıl Sağlanır ? · 20 Şubat 2015 at 16:06

[…] şiddetle savunuyorlar. Zeka düzeyi normal sağlıklı anne-babadan, sağlıklı bir gebelik sonucu doğan bebeklerde bu potansiyel doğumla birlikte bebek beyninde sunulmuştur. Her bebek […]

Tekmeleme Oyunu · 1 Şubat 2015 at 15:04

[…] ne kadar sıklıkla yapılmalı: Genellikle Tekmeleme Oyunu için en uygun zaman, yemek yedikten sonraki yaklaşık 30 dakika ila bir buçuk-iki saat arasıdır. Oyunu her gün, günde […]

Ceninin Büyüme ve Gelişme Evreleri (3 ve 4. Hafta) · 18 Ocak 2015 at 19:48

[…] hücreler çoğaldıkça, bu hücreler aracılığıyla iç duvara uzantılar göndermeye ve annenin rahim damarlarından beslenmeye başlar. Döllenmeden 12 gün sonra, kan dolu boşluklar hâlinde […]

Ceninin Büyüme ve Gelişme Evreleri (1 ve 2. Hafta) · 18 Ocak 2015 at 15:39

[…] kez gebelik tanısı kesinleştikten sonra, anne ve baba adaylarının zihninde sorular dolaşmaya başlar. […]

Erkek ve Kız Beslenme Düzeni · 16 Ocak 2015 at 15:11

[…] Joseph Stalkowski tarafından Pierre ve Marie Curie Enstitüsü, Paris’te yapılan araştırma hamile kalmadan önce belirli besinlerin alınımını artıran kadınların kız veya erkek çocuk sahip […]

Gestasyonel Diyabet (Gebelik Şekeri) | Gebelikte Diyabet · 9 Ocak 2015 at 15:06

[…] sonucunda gebelik şekeri tanısı alan hastalara ilk yaklaşım diyetlerinin düzeltilmesidir. Hastaya uygun diyet seçildikten sonra diyetle 1 hafta geçirmesi beklenir ve […]

Muzlu Yulaf Ezmesi · 6 Ocak 2015 at 17:06

[…] gevreğinin porsiyon başına 1 gramdan az tuz içermesi gerekmektedir. Parçalanmış bir buğday bisküvisini ezip süt ve muzla […]

Yoruma kapalı.

Size Özel Ürünler Tümünü Görüntüle

İlgili Makaleler

Hamilelik Faydalı Bilgiler

Neden Erken Doğum Olur, Belirtileri Nelerdir?

Öncelikle erken doğum nedir onu açıklayalım. 40 hafta süren hamilelik sürecinin sonunda doğum gerçekleşir, bu normal süreçtir. Erken doğum ise son adet tarihine göre 20. haftadan sonra 37. gebelik haftası tamamlanmadan başlayan doğum eylemidir. Tüm Devamını oku…

Hamilelik Faydalı Bilgiler

Bebek Dostu Hastaneler

Dünya üzerinde 16000’den fazla bebek dostu hastane bulunmaktadır ve gün geçtikçe Türkiye’de de sayıları artmaktadır. Biz de bu konu hakkında bilgi sahibi olmayanlar için bir araştırma yaptık. Bebek dostu hastaneleri kısaca annelerin emzirmeye önem vermesini Devamını oku…

Hamilelik

Bebek Anne Karnında Ne Öğrenir?

Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, bebeklerde doğmadan önce temel duyularında gelişim gösterek, uyaranlara tepki verebiliyorlar. Üstelik bu durum sadece insana özgü de değil. Bilim adamlarının yaptıkları araştırmalara göre, hamilelikleri sırasında keskin tatlara sahip besinleri tüketen annelerin Devamını oku…

Alışveriş Sepetiniz
Sepetinizde henüz ürün yok!
iKupon Kodu Kullanmak için için sepet ya da ödeme sayfasına devam ediniz!
Alışverişe Devam Et
Sepetim
0