Arkadaşlık; Çocuklarda Sosyal Beceriler

Bir parkta ya da oyun alanında, çocuğunuzun diğer çocuklarla, yani “arkadaşları” ile oyun oynadığını düşleyin. Ve birden, korkuyla beklenen o ses ortamda yankılandı, bir çığlık ya da bir ağlama… Aniden arkanızı dönüp baktığınızda, bir başka çocuğun, sizin çocuğunuzu ağlattığını ya da belki daha da kötüsü, sizin çocuğunuzun arkadaşlarından(!) birini ağlatığını farkettiniz…

Çocuklarımıza “güzelce oynamayı” öğretmek, belki de verdiğimiz en zor savaşlardan biridir.

Çocuklarımızın, diğer çocuklara karşı nazik olmasını, oyuncaklarını paylaşmasını isterken, bir yandan da, içten içe, sağlam bir karaktere sahip olmasını ve diğerlerinin yanında güçlü gözükmesini isteriz pek çoğumuz. Burada sanki biraz kendimizle de çelişiyor gibiyizdir. Hem nazik olmasını istemek, hem de hakkını yedirmemesini istemek, bir çocuktan beklenecek tezat davranışlardır. Yetişkin bir birey, nezaket ile güçlü durmak arasında dengeli bir davranış sergileyebilir, ancak bunu bir çocuktan beklemek oldukça zordur. Ya nazik olmak isterken hakkını yedirebilir, ya da hakkını yedirmemek isterken başka çocuklara zarar verebilir.

Çocuğunuza arkadaş kavramını nasıl öğretebilir ve nezaket ile zorbalık arasındaki çatışmayı nasıl açıklayabilirsiniz, hiç düşündünüz mü?

Genellikle okul çağına hatta daha da sonrasına kadar, çocuklar için arkadaşlık kavramı tam olarak şekillenmez, ancak sağlıklı ilişkiler kurabilmesi adına gerekli temelleri oluşturmanız için bu çağlardan önce gerekli adımları atmanız gereklidir. Diğer insanların bakış açılarını anlayabilmeleri ve empati kurabilmeleri için çocuklarınızı cesaretlendirmeniz ve anlaşmazlıkları çözebilmesini öğretmeniz, küçüğünüzün iyi arkadaşlıklar kurabilmesine yardımcı olacaktır.

Bu yetenekleri çocuğunuza öğretebilmenin en iyi yolu, onunla bu konular hakkında sohbet etmeniz ve anlaşmazlıklar hakkında çözümler sunabilmesi için onu cesaretlendirmenizdir. “Utku’nun arabasını elinden aldığında sence ne hissetmiştir?(!) Biri senin oyuncağını zorla elinden alsa ne hissederdin? Sen ve Utku aynı anda araba ile oynamak istediğinizde, nasıl adaletli davranabiliriz?”

Sırayla oynabileceklerini öğretmek, çocuğunuzun hayatının devamında, başkalarının ihtiyaçlarını gözetmesi ve beklemeyi öğrenmesi için gerçekten çok yararlı olacaktır. Çok erken yaşlarda dahi olsa, birlikte sıra ile oynanan oyunlar oynayarak bu yetenekleri kazanmasını sağlayabilirsiniz. Sıra ile zıplamak, sıra ile birbirinize top atmak kadar basit oyunlar bile, bu yeteneğini geliştirmesine yardımcı olacaktır. Bu oyunları sık sık oynamanız, bu davranışı, yani sırasını beklemeyi adet edinmesini ve içselleştimesini o kadar kolaylaştıracaktır.

Sabretmek yerine zorbalığa başvurmak da, çocukların sıklıkla sergiledikleri tutumlardan biridir. Böylelikle istediklerini yaptırabildiklerini farketmeleri ve başka çocuklar üzerinde hakimiyet kurduklarında hissettikleri şişirilmiş ego duygusu, bu şiddet yanlısı tutumun sergilenmesini sıklaştırabilir.

Genellikle bu agresif tutum, ailelerin davranışlarından ya da sosyal çevreden öğrenilen bir harekettir. Bazı çocukların diğerlerine patronluk taslaması, kendini daha iyi hissetmesine neden olur. Bu davranışı küçük oyun gruplarında diğer arkadaşları üzerinde kullanır ve onların da bu kabadayılığı başka ortamlarda sergilemesine zemin hazırlar.

Kendi çocuğunuzun bu tarz bir zorbalık ile karşılaşmasını farketmek üzücü olduğu gibi, kendi çocuğunuzun başkalarına zorbalık yaptığını görmek hem üzücü hem de utanç verici olacaktır.

Yaşıtları tarafından psikolojik ya da fiziksel şiddete uğrayan çocuklar, içlerine kapanabilir, başka çocuklar ile oynamaktan çekinebilir ya da agresif bir tutum sergileyerek kavga edebilirler. Bu gibi durumlar, ebeveynler olarak görmek istemediğimiz manzaralara sebep olacaktır.

Eğer çocuğunuza fiziksel ya da psikolojik şiddet uygulandığını görürseniz, ilk yapmanız gereken, çocuğunuz sakin bir şekilde ortamdan uzaklaştırıp, şiddet uygulayan çocuğun ebeveynleri ile konuşmak olmalıdır. Diğer çocuğa bir şeyler anlatmaya çabalamanız boşadır, hele hele onu korkutmanız ve hatta şiddet uygulamanız, oldukça yanlış bir davranıştır. Daha sonrasında, çocuğunuza durumu açıklayarak, karşıdaki çocuğun sergilediği davranışın ne kadar yanlış olduğunu anlatmanız faydalı oalcaktır. Ona güven vermeniz oldukça önemlidir.

Eğer anaokulunda böyle bir şiddete maruz kaldığından şüpheleniyorsanız, öğretmenleri ile konuşmalısınız. Çocuklar arasında anlaşmazlıkarı çözmek onların görevlerinden biridir.

Eğer çocuğunuz şiddet yanlısı tutum sergiliyorsa, onu cezalandırmanız, ya da hiddetle yaklaşmanız, bu tutumu bırakmasını engellemenin aksine, bu tutumu daha ısrarcı bir şekilde sergilemesine neden olacaktır. Bu tarz bir durumda ilk yapmanız gereken panik yapmamak ve sakin kalmak olmalıdır. Yaptığı davranışın ne kadar yanlış bir davranış olduğunu ona uzun uzun anlatmanız, en iyi çözümdür. Bu zor bir şey gibi gelebilir, anlamayacağını düşünebilirsiniz ancak onu korkutmanızdan daha faydalı olacağına eminiz.

Burada bir diğer önemli nokta ise, her zaman söylediğimiz gibi, çocukların söylediklerinizden çok yaptıklarınızı örnek almasıdır. Eğer siz de çocuğunuzun yanında başka insanlara karşı zorbalık yaparsanız, onun bu davranışından vazgeçirmeniz imkansız olacaktır. Özellikle ebeveynler arasında yaşanan şiddetli tartışmalar, çocukların da benzer davranışlar sergileyebilmesini kendilerine hak olarak görmelerine neden olacaktır.

Sonuç olarak, küçük yaşlardan itibaren çocuğunuza gerek kendi arkadaşlıklılarınız ile, gerek kendi davranışlarınız ile örnek olarak, arkadaşlık ve dostluk kavramının ne kadar önemli olduğunu, doğru kurulmuş ilişkilerin ne kadar mutluluk ve keyif verici olduğunu anlatmanız, çocuğunuzun sosyal ilişkileri açısından oldukça önemlidir. Hiç kimse kendi kendine mutlu olamaz. Sosyal çevre ve sosyal ilişkiler insanlar için en temel ihtiyaçlardan biridir.

İlk Yayın Tarihi: 3 Temmuz 2016 @ 21:55